de

del

Ichil tuláakal yóok’ol kaabe’ yaan kex 333 miyoonesil paalal kuxa’an ich jach óotslil

Unos 333 millones de niños viven en pobreza extrema en el mundo
Foto: Fernando Eloy

Paalale’ –chíikbesik chéen óox jaats ti’ u kajnáalilo’ob yóok’ol kaabe’– ku chúukbesik maanal u táan chúumuk kaaj kuxa’an ich jach óotsilil, ts’o’okole’ mina’an xan ba’al u jaanto’ob, u yotoch’o’ob, ts’aak mix kaambal k’a’abéet ti’ob ti’al kuxtal, beey chíikpaj ti’ jump’éel túumben tsoolmeyaj.

Ti’ waktúul paal yaan yóok’ol kaabe’, juntúule’ ich jach óotsil kuxtal yanik. Lela’ ku chíikbesik 333 miyoonesil paalal, tumen ojéela’ane’ ma’ táan u yantal mix 2.15 doolarées sáansamal ti’ob, beey jóok’ tu xaak’alilFondo de la Organización de las Naciones Unidas para la Infancia (UNICEF) yéetel Banco Mundial (BM).

Tu ka’ap’éel mola’ayo’obe’ tu jets’ajo’ob paalale’ leti’e’ máaxo’ob ilik u jach talamil kuxtal ikil jelekbal meyajo’ob táan u beeta’al ti’al u ch’éejsa’al u jach óotsilil kaaj, ts’o’okole’ a’alabe’ óoxp’éel ja’abo’ob bin le ma’ páatchaj u beeta’al mix ba’al yóok’lali’ úuchik u yantal u pak’be’en k’oja’anil Covid-19.

A’alab xane’, wa tumen ma’ tun bin k’éexel wa ba’ax yéetel le je’ela’, ma’ xan tun béeytal Objetivo de Desarrollo Sostenible, jets’a’ab najmal u xu’ulsa’al ti’al u ja’abil 2030 tuláakal jach óotsilil yaan ich paalal. Jach náach yanik ba’ax jets’a’ab Agenda 2030 yanchaj tu ja’abil 2015, jets’a’ab te’e xaak’alo’.

Beey túuno’, máax jo’olbesik u éejekutiboil UNICEF, Catherine Russell, tu ya’alaje’ ichil ba’axo’ob talamkúunsik u p’áatal paalal ich jach óotsilile’ ti’ yaan u bin u chokotal yóok’ol kaab, ba’ateltáambalo’ob yéetel talamo’ob yóok’lal taak’in; le ba’alo’oba’ ts’o’ok u beetik u je’elel meyajo’ob ku beeta’al ti’al u ch’éejsa’al óotsilil. Ba’ale’, tu beetaj páayt’aan ti’al u jatsa’al taak’in meyaj u ti’al, beyxan ka yanak u yóol kaaj ti’al u beetik.

Xaak’al beeta’ab tumen UNICEF yéetel Banco Mundiale’ tu ye’esaje’, le jaytúul paalal kuxa’an chéen yéetel 2.15 doolarées sáansamale’, éemij. Ka’ache’, tu ja’abil 2013e’, yaan 383 miyoones, ba’ale’ ti’al 2022e’ éem tak 333 miyoonesil. 13 por siento úuchik u p’íitchajal, ba’ale’ pak’be’en k’oja’ane’ tu beetaj u je’elel meyajo’ob ti’al u ch’éejsa’al óotsilil, tumen wa ka’ach ka beeta’ake’ ma’ tun bin lúubul 30 miyoonesil paalal ichil le talamilo’. 

Banco Mundial yéetel UNICEFe’ tu jets’ajo’ob jejeláas ba’ax yaan u séeb beeta’al tumen jala’acho’ob yéetel uláak’ mola’ayo’ob ti’al u xu’ulsa’al jach óotsilil yaan, yéetel ti’al u kúulpachkúunsa’al ba’ax talamchaj yóok’lal pak’be’en k’oja’an, je’el bix: u yila’al u jach ts’aatáanta’al mantats’ paalal kuxa’an ich jach óotsilil ti’ lu’umo’ob tu’ux ma’ ya’ab náajal yani’; u táanilkúunsa’al ajeendáas jets’a’an ti’al u p’íitkúunsa’al u yóotsil kuxtalil paalal; u patjo’olta’al u jeel poliitikáas publikáas ti’al u yutsil paalal ti’al u k’uchul ti’ najo’ob tu’ux kaja’an mejen paalal ti’ mejen kaajo’ob, ichil uláak’ ba’alo’ob.

Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan