Le jejeláas ba’ax ku ma’anal ti’ China tumen u noj lu’umil Méxicoe’ ku píitmáansik 10 u téenal le beyka’aj ba’ax ku túuxta’al tak te’elo’; lela’ u k’áat u ya’ale, yóok’lal lalaj 10 doolarées ku konik México ti’ nojoch asiatikoil lu’ume’, leti’e’ ku konik te’e noj lu’uma’ 100 doolarées, beey jts’a’ab ojéeltbil tumen Banco de México. Te’el túuno’, ku chíikpajal beyka’aj náach yanik ba’al yaan u yil yéetel koonol ichil le ka’ap’éel noj lu’umo’obo’.
Mola’aye’ tu ya’alaj tu ja’abil 2022e’, u noj lu’umil Méxicoe’ tu manaj ti’ China ba’ax k’ajóolta’an beey bienes yéetel serbisyóos tu tojoltaj 118 mil 696 miyoonesil doolarées; ba’ale’, tu kúulpachile’, chéen béeychaj u konik ti’ Chinae’ 10 mil 917 miyoonesil doolarées; lela’ u k’áat u ya’ale’ mana’ab óoli’ mil por siento maanal ti’ le beyka’aj kona’abo’.
Ti’ le ja’ab táan u yáalkaba’, láayli’ táan u yúuchul ba’al je’el bix le ja’ab máaniko’, tumen ichil ba’ax a’ala’an tumen bankoo sentral, ichil enero tak julio máaniko’, le beyka’aj ts’o’ok u konik México ti’ Chinae’ u chukmaj 5 mil 983 miyoonesil doolarées, ka’alikil le beyka’aj ts’o’ok u maniko’, u chukmaj 63 mil 854 miyoonesil, láayli’ leti’e’ beyka’aj u jela’anilo’, kex mil por siento.
Yóok’lal le je’ela’, máax beetik u éembajadoril China tu noj lu’umil Méxicoe’, Zhang Run, tu ya’alaj u kaajale’ ma’ táan u kaxtik ka p’áatak mantats’ chéen leti’ ku yoksik ba’al te’e noj lu’uma’.
U noj lu’umil Chinae’ ku chíimpoltik libree komersyóo, le beetik ku k’amik mexikoil nu’ukulo’ob, wa ti’ uláak’ táanxel lu’umo’ob, wa ku yilik no’ojantako’ob ti’al u ke’etelo’ob yéetel ba’ax ku beeta’al tumen China. Ba’ale’, u noj lu’umil Méxicoe’ k’a’abéet u ts’áak u yóol ti’al u ma’albkúunsik bix yanik ba’al yéetel koonol ku beetik, a’alab jayp’éel k’iino’ob paachil, ti’ múuch’tambal beeta’ab tu kúuchil Centro de Estudios China-México (Cechimex).
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
