Ti’ le lajunp’éel k’aak’as ba’alo’ob ucha’an tu noj lu’umil México, yéetel le tumen yanchaja’an u bo’ota’al ya’abach taak’in tumen aseguradorase’, kamp’éele’ chak ik’alo’ob. Tu yóok’lalo’obe’, ts’o’ok u yantal u bo’ota’al 5 mil 887 miyoonesil dólares, beey a’alab tumen Asociación Mexicana de Instituciones de Seguros (AMIS).
Ichil ba’ax ts’a’aban k’ajóoltbil tumen mola’aye’, úuchik u máan Wilma iik’ tu ja’abil 2005e’, yanchaj u bo’ota’al 2 mil 675 miyoonesil dólares, ka’alikil yéetel Odilee’, bo’ota’ab mil 439 miyoonesil dólares tu ja’abil 2014.
Ka’aj jaats’naj Gilberto, tu ja’abil 1988 mola’ayo’obe’ tu bo’oto’ob mil 299 miyoonesil dólares, ts’o’oke’ yéetel Isidoro, tu ja’abil 2002e’, jk’uch 474 miyoonesil dólares.
En español:Por ‘Wilma’, ‘Odile’, ‘Gilberto’ e ‘Isidoro’, aseguradoras han pagado 5 mil 887 mdd en México
Le ja’ab máaniko’, taak’in bo’ota’ab yóok’lal k’aak’as ba’al ku yúuchul yaan ba’al u yil yéetel cháake’, jnáak 2 mil 200 miyoonesil pesos, kex tumen ma’ j-úuch u jach táaj k’aasil ba’alo’obi’.
Méxicoe’ jump’éel ti’ le lu’umo’ob tu’ux asab ya’ab sajbe’entsil yaan yóok’lal bix u ja’ats’al tumen ba’ax ku líik’il te’e yóok’ol kaaba’, beey a’alab tumen u mola’ayil Organización para las Naciones Unidas (ONU), le beetik Norma Alicia Rosas, máax jo’olbesik AMISe’ tu ya’alaj tumen jala’achob, mola’ayob yéetel baatsilo’ob u manmajo’ob segurose’, ku yantal u bo’otalo’ob kéen úuchuk wa ba’ax, le beetik xan ku béeytal u ka’a ch’a’ak u yóolo’ob.
AMISe’ tu tsolaj ba’ax k’aaba’inta’an beey seguros hidrometeorológicos ku toj táakbesik kúuchilo’ob, ba’ale’ beyxan yaan tu’ux ku kaláanta’al tak u ba’alumbáaj, elektrodomestikóo nu’ukulo’ob, ti’al koomputóo; je’el bix xan uláak’ ba’alo’ob, je’el bix u luk’sa’al eskombro, ichil uláak’ba’alo’ob.
Ti’ le 17 u p’éel péetlu’umo’ob tu’ux jaats’naja’an iik’e’, ku asab k’astal negoosyóos je’el bix oficinas (24.3 por siento), fabrikáas (21 por siento), najo’ob (19.7 por siento), otelelo’ob (11.6 por siento) yéetel áalmasenes (9.9 por siento), je’el bix jets’a’an tumen le Múuch’kabilo’.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
