U ya’abil ko’olel maanal 50 u ja’abile’ ma’ u yojel ya’abach ba’al yóok’lal u k’oja’anil baakel k’aaba’inta’an osteoporosis, ts’o’oke’ yaan kex maanal u táan chúumukil máake’ ku binetik kaalsyóo tu wíinkilal; sajbe’enstsil yanik u séeb káachal wa u téejel u kaal u k’ab, wa u paach, ts’o’oke’ kéen u chuk 75 u ja’abile’ ku maas yantal sajbe’entsil u káachal u t’e’et’ máak. Leti’e’ túun le ba’axo’ob beetik u jach talamchajal u kuxtal wíinik tumen kéen ts’o’okoke’ ma’ tu béeytal u péek wa u líik’il máak, yéetel ku maas p’atik u sajbe’entsil u kíimil máak tu jo’oloj yáax ja’ab úuchuk le loobilajo’, tu tsikblataj Guillermo Ortiz, máax ku meyaj tu kúuchil Instituto Nacional de Perinatología.
Ichil xookilo’ob beeta’an tumen Secretaría de Salud ku yila’ale’ u k’oja’anil osteoporosise’ maas séeb u tsa’ayal ti’ máak ts’o’ok 60 u ja’abil, yéetel u 80 por siientoile’ ku ts’áak ti’ ko’olel. Tu tsikbaltaje’ juntúul ti’ lajuntúul ko’olel, yéetel juntúul ti’ junk’aal xiibo’ob maanal 50 u ja’abile’, yaan u káachal u t’e’eto’ob chéen wa ba’ax k’iin ti’ u kuxtalo’ob.
Ts’o’okole’, ichil 12 tak 20 por sientoil máaxo’ob kaachal u t’e’ete’ ku kíimilo’ob tu yáax ja’abil úuchuk ti’ob; u chúumukil máaxo’ob ku tsa’ayalo’ob kuxtale’, ku p’áatalo’ob yéetel díiskapasidad parsial, yéetel u 10 por sientoile’ yéetel díiskapasidad total.
Uláak’ ba’ale’, ma’ k’ajóolta’ab bix u ts’áak le k’oja’anila’, wa ba’axo’ob e’esik táan u tsa’ayal ti’al ka yanak u kaxta’al áantaj ma’ili’ káachak mix jump’éel baaki’, tu ya’alaj Alejandro Vázquez Alanís, máax jo’olbesik Asociación Mexicana de Metabolismo Óseo y Mineral (Ammom). Sáasil yanik ba’ax e’esik tu tsa’ayal le k’oja’anila’: u bin u kabaltal máak, u k’éechel u paach máak, ba’ale’ kex beyo’ u ya’abil máax ti’ ku tsa’ayale’, ku chíikpajal kéen yáax káachak baak.
Tu ya’alaje’, u k’oja’anil baakele’ ku tsa’ayal ich xmukulil.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
