Kex u 77 por siientoil paalal yaan u ja’abil ichil 12 tak 15e’, ku xáantalo’ob kex ichil wakp’éel tak waxakp’éel ooráas sáansamal ti’ Internet, ts’o’oke’ ku k’a’abéetkunsiko’ob áaplikaasyones ti’al u cha’ano’ob, ti’al u kaaxano’ob wa ti’al u báaxalo’ob, ba’ale’ u 22 por sientoile’ ku ya’ake’ yaan wa ba’ax ucha’anti’obe’ ma’ jach uts u ti’alo’obi’, yéetel u 53 por sientoile’ ku ya’ake’ ku t’u’ulpachta’alo’ob tumen máako’ob ma’ u k’ajóolo’obi’.
Yöok’lal le je’ela’, u mola’ayil Secretaría Ejecutiva del Sistema Nacional de Protección Integral de Niñas, Niños y Adolescentes (Sipinna), tu beetaj jump’éel páayt’aan ti’al u táakbesa’al ichil u a’almajt’aanil Ley Federal de Ciberseguridad (oksa’an xak’altbil tu táan Cámara de Diputados) junjaats tu’ux ka ts’íibta’ak u tuukul yéetel ba’ax ku ya’alik táankelemo’ob.
En español: México: Niños de 12 a 15 años navegan en internet ocho horas diarias promedio
“Le jats kaajila’ ku aktáantik nojba’alo’ob p’atik ich sajbe’entsil, le beetike’ k’a’abéet u yila’al bix u kaláanta’al, tumen ikil tu bin u líik’ilo’obe’ táan xan u bin u k’ajóoltik jejeláas ba’alo’ob”, tu ya’alaj máax jo’olbesik Difusión, Información e Interlocución de ichil u mola’ayil Sipinna tu noj lu’umil México, Yoloxóchitl Casas Chousal. Tu ya’alaj xane’, ichil k’áatchi’ beeta’abe’, ila’ab k’a’anan u ch’a’anukta’al poliitikáas ti’al kaaj, yéetel meyajo’ob tu’ux ka ts’aatáanta’ak ka béeyak u yoko’olo’ob ti’ Internet, ba’ale’ xma’ sajbe’entsili’ yéetel xma’ loobilaji’.
Tu ya’alaje’, Poder Legislativo unaj u xak’altik je’el ba’axak a’almajt’aanil ka táakbesa’ak ich Ley sobre Ciberseguridad, ts’o’oke’ unaj u ch’a’anuktik u tuukul táankelemo’ob, tumen beyo’ ku ki’ikúunsa’al u tsikbalil yéetel ku páajtal u yantal uláak’ bix u na’atal le ba’ax ku yúuchulo’.
Tu tsolaje’ ma’ ma’alob ka p’áatak paachil u t’aan paalal yéetel táankelemo’ob, tumen “loobilaj ku yantal Internete’, ku xáantal yéetel ku taamtal tu puksi’ik’al paalal, ts’o’oke’ je’el u beetik u yantal si’ipil ba’alo’ob ichil birtual nu’ukulo’ob”.
Le beetike’, tu ka’a a’alaj u k’a’ananil u páayt’anta’al yéetel u je’ebel kúuchilo’ob no’ojantak ti’al u táakpajal le jaats kaajila’, ti’al u yu’uba’al u t’aano’ob yéetel ti’al u yokolo’ob ti’ Internet xma’ sajbe’entsili’.
U ts’ook k’áatchi’il tu beetaj Sipinna tu ye’esaje’ u 76 por sientoil táanekelem ku yokol Internete’, ku beetik e’esame’en, tu súutukil mina’an nojoch máak yiknalo’ob ti’al u láak’inta’alo’ob, le beetike’ sajbe’entsil u ti’alo’ob, tumen u ya’abile’ ma’ u yojel bix je’el u k’áatik áantaje’; chéen u 6 por sientoil náats’ yiknal u láak’o’ob, ts’o’oke’ chéen jump’íit porsentajée náats’ yiknal u éetajilo’ob wa ajka’ansajo’ob, ts’o’oke’ ma’ u yojelo’ob tu’ux je’el u t’aano’ob ti’al éemerjensyáa 911 wa 088.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
