Osos polares kaja’ano’ob Groenlandiae’ yanchaj u k’exiko’ob ba’ax ku beetiko’ob ti’al u janalo’ob, beyxan tu’ux ku yantalo’ob, yóok’lal ba’ax táanu yúuchul ikil táan u chokotal yóok’ol kaab, úuchik u ye’eso’obe’ uts u wuts’kubáajo’ob, beey a’alab tumen junmúuch’ ajxak’al xooko’ob ti’ u noj najil xook Universidad de Copenhague.
Meyaj tu beeto’ob yóok’lal u jenomaasil le ba’alche’obo’, tu ye’esaj tu jo’oloj úuchuk u ts’ook glasiasyoone’, kex walkil 12 mil ja’abo’ob, “ka’aj k’éex xan beyka’aj ooxol ku yu’ubale’, u plaakasil yeelo jok’a’an yóok’ kabile’, píitchaji, le beetike’ p’íitchaj xan le beyka’aj tu’ux ku béeytal u yantal osos polares, ka’aj yanchaj u yáalkabo’ob tak te’e xamano’”, tu tsolaj Michael Westbury, juntúul máax múul beet xaak’al k’a’ayta’ab tu pikil ju’unil Science Advances.
Ka’aj káaj interglasyaar k’iino’obe’, u maas chokoj yooxotale’ tu beetaj xan u p’íitchajal osos, tu ya’alaj.
Ba’ale’, kex tumen yanchaj chi’ichnakil yóok’lal le ba’alche’oba’ -káaj u chíikpajal u k’aaba’ tsoolil ba’alche’ob sajbe’entsil yanik u kuxtalo’ob ikil tu k’éexel u chokolil yóok’ol kaab lik’ul u ja’abil 1982- "osos polarese’ uts yaniko’ob lo’obal", tu ya’alaj jxak’al xook.
Beey túuno’, máaxo’ob meyajt xaak’ale’ tu yilo’ob yaan jun jaats ti’ le ba’alche’oba’, kaja’ano’ob tu noojol-lak’inil Groenlandiae’, táan u k’a’abéetkunsik u plaakasil yeelóo ku cha’akubáaj ti’ le glasiaro’obo’ ti’al u máan u chuko’ob fookáas.
“Ichil baa’x ku tukulta’al kun úuchule’, yaan u yantal u yáalkabo’ob maas te’e xamano’, ba’ale’ yaan u k’uchul u k’iinil ma’ tun yantal mix tu’ux u bino’ob, ts’o’oke’ lelo’ jach je’el u k’askúuntik ba’ale’”, tu ya’alaj jxak’al xook.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
