U mola’ayil Secretaría de Salud (Ssa) tu ts’áaj k’ajóoltbile’, máaxo’ob ts’o’ok u ts’a’abal je’el máakalmáak ti’ le ukp’éel báakuna táakbesa’an ichil Estrategia Nacional de Vacunación contra Covid-19 tu ye’esajo’ob maas ma’ k’a’abéetchaj u yoksa’al máak tu kúuchil ts’akyaj mix xan u kíimilo’obi’ keetel yéetel máaxo’ob mina’an le ts’aak ti’obo’.
Le je’ela’, tu ya’alaj, beey chíikpaj ti’ xaak’al jts’a’ab k’ajóoltbil tu pikil ju’unil Salud Pública de México ti’alinta’an tumen Instituto Nacional de Salud Pública (INSP). Le je’elo’ meyajta’ab tu k’iinil jach piim yanik u pa’ak’al u jejeláasil ómicron, ichil u k’iinil 2 ti’ enero tak 5 ti’ marzo ti’ u ja’abil 2022, tu’ux táakbesa’ab jump’éel miyoon 410 mil 675 u túul máako’ob ku meyaj, máaxbo’ob yanchaj u k’áatiko’ob jayp’éel k’iino’ob ti’ ba’ax ku beetiko’ob yóok’lal le k’oja’anilo’.
Xaak’ale’ ku k’aaba’tik La ola ómicron en México: protección por vacunación contra la progresión hacia COVID-19 severo en trabajadores infectados con SARS-CoV 2. Ojéelta’abe’ máaxo’ob táakpaj te’e xaak’alo’, tu k’amo’ob jump’éel ti’ le ts’aako’oba’: AstraZeneca, CanSino, Janssen, Moderna, Pfizer BioNtech, Sinovac wa SputnikV, leti’obe’ maas ma’ ya’ab juntéen yanchaj u yoksa’alo’ob tu kúuchil ts’akyaj, mix xan ya’ab kíimo’obi’, keetel yéetel le ma’ jts’a’ab ti’obo’.
Máaxo’ob meyajt xaak’ale’ tu ya’alo’obe’ jach ojéelta’ab bix úuchik u k’a’amal u báakunasil Covid-19 beeta’an tumen AstraZeneca, Pfizer yéetel Moderna, ba’ale’ ti’ ayik’al lu’umo’ob, ts’o’oke’ ma’ ya’ab ba’al ojéela’an ka’ach yóok’lal u túumben jejeláasil le k’oja’ano’ kéen ts’a’abak uláak’ yaanal báakunasi’, ti’ lu’umo’ob tu’ux ma’ jach táaj ya’ab náajal yani’, le beetik ba’ax chíikpaj ti’ xaak’ale’, k’a’anan, tumen yéetele’ ojéelta’ab uláak’ ba’alo’ob yóok’lal bix máanik u k’iinilo’ob pak’be’en k’oja’an.
Xaak’ale’ tu ye’esaj beyka’aj mu’uk’a’an yanik jayp’éel báakunas tu táan u jejeláasil ómicron, tumen lelo’ ya’abach ba’ax tu beetaj ka’alikil táan pak’be’en k’oja’an, je’el bix xan ka’aj káaj u páak’al u jejeláasil alpha, beta, kappa yéetel delta. Ba’ax chíikpaj ti’ xaak’ale’ táakbesa’a ichil ba’ax ojéela’an yóok’lal u k’oja’anil SARS-CoV-2 ts’o’okole’, le je’elo’ ku yáantaj u xak’alta’al beyka’aj utsil yanik u nu’ukbesajilo’ob báakunáas.
Tu ts’ooke’ béeychaj u ya’alale’, kex tumen ka’aj tsa’ay u k’oja’anil Covid-19, tu jejeláasil ómicron jach táaj ya’abchaje’, tak ichil máaxo’ob ts’a’aban u báakunaile’, maases ma’ jach talamchajij, ts’o’oke’ maas ma’ k’aas úuchik u lúubul ichil máaxo’ob jts’a’ab je’el ba’axak báakunail jts’a’ab tumen u jala’achil México.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
