Tu winalil agosto ti’ u ja’abil 2022e’, meyajta’ab tumen Linklado jump’éel teklaadóo no’oja’an ti’al náach kaajo’ob tu k’áaxil amazonía.
“U áaplikasyoonil Linkladoe’ ts’o’ok u taasik ya’abach utsil ba’alo’ob in ti’al, tu tsikbtaltaj Cristina Quirino Mariano, maax yaan 30 u ja’abil, ti’ ticunail kaaj.
“Ka’ache’ ma’ tu béeytal kts’íibtik ba’ax k-k’áat te’e telefonóo”, tu tsolaj, tumen te’e kaajo’obo’, ma’atech u t’a’anal portugués t’aan, le suuk u yu’uba’al Brasil.
U t’aanil máasewal kaajo’obe’ maases chéen u’uybil u beeta’alo’ob; káaj u ts’íibta’al ka’aj k’uch sak wíiniko’ob, tumen beey jupa’ab tu tuukulo’ob kristianismóo.
En español: Aplicación permite a indígenas de Brasil enviar mensajes en sus lenguas
Úuchik túun u kaxta’al bix u beeta’al ti’al u chíikbesa’al u juumil le t’aano’ob je’elo’, yanchaj u kaxta’al uláak’ yaanal ba’alo’ob xan, ti’al u núupul u leetrasil áalfabetóo látinóo tu’ux much’a’ab u jejeláasil asentóos yéetel síimbolóos k’ajóolta’ano’ob beey “diacríticos”.
Ba’ale’, tak ma’ seen úuche’, mixba’al ti’ le ba’alo’oba’ táakbesa’am ichil séelularo’ob, tumen walkila’ ojéela’an ku k’a’abéetkunsa’al kex tumen 1.7 miyoonesil máasewal máako’ob ti’ u lu’umil Brasil.
Beey túuno’, tumen mina’an teklaadóo no’oja’an ti’al u t’aano’obe’ “kajnáalo’ob ku t’aano’ob yéetel u audyoil u séelularo’ob”, tu tsolaj Noemia Ishikawa, máax jo’oblesik u meyajil Linklado.
Leti’e’ juntúul xbiologáa 51 u ja’abil, máax úuch káajak u k’áatik ka yanak jumpp’éel nu’ukbesaj ti’al u ts’íibtik u t’aan. Beey túuno’, yanchaj ka’atúul xoknáalo’ob u’uy u t’aane’, ka tu meyajto’ob. Juliano Portela, máax yaan 17 u ja’abil yéetel Samuel Benzecry, 18, leti’e’ máaxo’ob káaj u kóodifikaro’ob.
“Kamp’éel k’iino’ob xáanchaj táan kmeyaktik áaplikasyoon, ma’ t-tukultaj wa je’el u séebta’ale’”, tu ya’alaj Portela. Yáax pruebase’ káaj tu winalil mayo ti’ u ja’abil 2022 yéetel xma’ bo’olil úuchik u ts’a’abal meyaj ti’al u winalil agosto láayli’ ti’ le ja’ab je’elo’.
Walkila’, “nu’ukbesaje’ ku meyaj ti’al tuláakal máasewal t’aano’ob ku yu’uba’al Amazonía”, kex 40 u p’éelal, tu ya’alaj Portela, máax táan u xook Estados Unidos walkila’, je’el bix xan Benzecry.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
