Ich káastelan t’aane’ k’ajóollta’an beey cerceta de alas azules, ts’o’oke’ Spatula discors, u sientifikoil k’aaba’. Juntúul ch’íich’ ku péek kajtal ti’ uláak’ tu’uxo’ob yéetel ya’ab ku yila’al tu péetlu’umil Quintana Roo, Yucatán yéetel Kaanpech, tu ya’alaj Juan Flores, máax jo’olbesik u nu’ukbesajil u ch’íich’ilo’ob noj kaaj tu kaajil Cancún.
Ku kóojol tu k’iinilo’ob ke’elil. Ku luk’ul Canadá wa Estados Unidos, ts’o’oke’ lalaj ja’abe’ yaane’ ku péek Florida yéetel uláak’o’obe’ ku k’atiko’ob Golfo ti’al u k’uchulo’ob México wa Centroamérica ti’al u máansiko’ob u k’iinilo’ob ke’elil. Ku káajal u yila’alo’ob tu winalil agosto, ts’o’oke’ ku káajal u suuto’ob ti’al abril wa u káajbal mayo’, k’íin kéen kajak u ya’abkunsikubáaj.
En español: Cerceta de alas azules, de las aves migratorias más abundantes en la península de Yucatán
U k’u’e’ ku beetik chéen lu’um, tu’ux ku kaxtik su’uk wa u su’ukil jáal ja’, ts’o’oke’ ma’ taami’.
Ku ye’elsik ichil bolon tak óoxlajun je’ob.Ts’o’oke’ tak walkila’, ma’ táakbesa’an ichil mix jump’éel tsoolil jets’ik sajbe’entsil u ch’éejeli’.
Ku jaantik i’inajo’ob, mejen ik’elo’ob yéetel úuricho’ob, ichil uláak’ ba’alo’ob. Ba’ale’ ku jaanta’al xan tumen áayimo’ob wa nojoch miiso’ob.
Kuuts ja’e’, ku kaxtik u yo’och tu’ux ma’ taam ja’i’, yéetel ti’al u beetike’ ku bulku chéen u pool.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
