Ichil meyajil ku taal u beeta’al tumen U Péekbal Waye’, táan u kaxta’al bix je’el u béeytal u mu’uk’ankúunsa’al maaya t’aan yéetel jump’éelili’ bej; beyxan ka béeyak u yantal múul kaambal yéetel u k’ajóolta’al u jeel ba’alo’ob táan u meyajo’ob yóok’sal u yúuchul, le beetike’ táan u yúuchul meyaj ti’al ka yanak jump’éel curso, tu’ux ku béeytal u bin u ka’anal bix u béeytal u mu’uk’ankúunsa’al kmaaya t’aan. Le je’ela’ táan u meyajta’al yéetel máaxo’ob kaambanaja’ano’ob yéetel táanili’ u meyatiko’ob jejeláas ba’alo’ob yóok’lal le t’aano’, ti’ jejeláas kúuchilo’ob. Ichilo’ob máaxo’ob táakane’ ti’ yaan: Ksenia Sidorova, Vicente Canché, Irma Pomol, Marcos Pech, Miguel Oscar Chan yéetel Sasil Sánchez. Jujump’íitil táan u meyaja’al tak kéen jóok’ok u chuuka’anil le kaambalo’. Ti’al u káajbale’ táan u je’ets’el jujump’íitij ba’ax ku béeytal u meyaj ti’al u yila’al wa u na’ata’al ba’axten ku jáawal u t’a’anal jump’éel t’aan, ba’ax yéetel ba’ax beetik u yúuchul, tumen beyo’ ku páajtal u yila’a xan bix je’el u béeytal u mu’uk’ankúunsa’al tuláakal ba’al ti’al u ka’a ts’a’abal u muuk’.
Beyxan, uláak’ junjaats meyaje’ leti’e’ ku k’aaba’intik Sembradores por ámbitos, tu’ux ku yantal múuch’o’ob ti’al u xak’alta’al ba’ax jóok’ ti’ múul meyaj yanchaj tu winalil mayo máaniko’, tu múuch’tambalil Jornadas de trabajo, ti’al u je’ets’el ba’axo’ob k’a’abéet ti’ lalaj jump’éel ámbito.
Ma’ táan u xáantale’, U Péekbal Waye’ yaan u ts’áak k’ajóoltbil u meyajil Plan Estratégico de Revitalización Lingüística ti’al maaya t’aan.
Tu paach le noj péeksajila’
Ti’ le k’iino’ob jmáano’oba’ múuch’ meyaj ku yáantaj ti’al u yúuchul jejeláas meyajo’ob ich Péekbale’, tu much’ajubáaj ti’al u tsikbaltik ba’ax táan u yúuchul yéetel red táan u bin u líik’il ti’ le petenila’. Le tsikbalo’oba’ tu beetaj u tukulta’al beyka’aj bej ts’o’ok u chan xíimbaltpajalo’ kex tumen yaan talamilo’ob, ba’ale’ yaan xan ki’imak óolal; yaan k’iine’ tak ichil ts’íikil ba’ale’ u k’a’ananile’, tumen táan k-kuchik jats’uts siibal: u meyajil ti’al k-k’ajóoltik uláak’ máako’ob ku xíimbalo’ob ti’ jump’éelilil’ tuukul ti’al u mu’uk’ankúunsa’al t’aan.
Múuch’o’obe’ ku yúuchulo’ob tu noj kaajil Jo’, óoli’ lalaj ka’ap’éel semanáa. Te’elo’ ku sáasilta’al bix je’el u páajtal u yúuchul áantaj ti’al ma’ u je’elel u meyajil Péekbal. Ichil máaxo’ob ku táakpajalo’obe’, ti’ yaan: Lilia Hau, Socorro Cauich, Pedro Dzidz, Yazmín Novelo yéetel Nehemías Chable.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
