Juntúul ti’ le b’axo’ob maas jach láayli’ u kaxta’al u na’atal yóok’olal u kuxtal úuchben kaajo’obe’ leti’e’ paaxo’.
Le beetik walkila’ ts’o’ok u je’ebel u joolnajil u ye’esajil Tlapitzalli: Ritos y sonidos del México antiguo, tu kúuchil Scuderie del Quirinale, tu noj kaajil Roma, Italia.
Yéetele’ táan u kaxta’al u chíikbesa’al jejeláas ba’alo’ob yóok’olal le paaxo’, beyxan bix u k’a’abéetkunsa’al ka’ach tu kuxtal u miatsilo’ob u noj lu’umil México. Ti’ tsikbal tu beetaj yéetel La Jornada, x-arkeologáa Frida Montes de Oca, tu ya’alaj yóok’olal le e’esajila’, táaka’an 163 u p’éel nu’ukulo’ob, u ya’abile’ úuchben paaxo’ob k’ujsa’ab tak europail lu’um.
En español: Exhiben 163 objetos musicales del México prehispánico en Roma
“Yanchaj u tuukulil in beetik úuchik u wutskíinsik jayp’éel u nu’ukulilo’ob paax, ti’ tin wilaj beey jump’éel ba’al ti’al utsbili’, chéen ba’axe’ ma’ chíika’an ti’ wa je’ex uláak’o’ob in yáax ilmaj, ts’o’oke’ lelo’ tu ts’áaj in wóol in máan in kaxt uláak’o’ob, yéetel u ts’áak k’ajóoltbil junmúuch’ meyaj ti’al u yutskíintiko’ob yéetel ti’al u xak’altiko’ob bix u yu’ubal u juum”, tu tsikbaltaj Montes de Oca.
Ichil u mola’ayil Instituto Nacional de Antropología e Historia (INAH) yaan máako’ob jach kaambanaja’ano’ob táan u kaxtik u na’atiko’ob bix u k’a’abéetkunsa’al paax ichil le miatsilo’, ichil le kaajo’, ichil ba’ax ku yoksaj óolta’al, ichil uláak’ ba’alo’ob.
Le beetik beey u k’aaba’ le e’esajilo’, tumen jump’éel tlapitzallie’ jump’éel chan flauta ch’e’ej u juum. E’esajile’ yaan u p’áatal tak 14 ti’ septiembre yéetel ku tojoltik 7 euros u yokol máaki’.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
