Ba’ax chíikpaj ti’ radare’ yaan yáanal lu’um béeychaj u jóok’sa’al tumen Zhurong, chinoil rovere’, tu ye’esajo’ob tu yáamil marcianail lu’ume’ yaan ba’ax e’esik yanchaj jáal ja’ yéetel saam tu jáalikil jump’éel noj k’áak’náab yanchaj walkil ya’abach ja’abo’ob paachil tu septentrional lu’umilo’ob Marte.
Ku tukulta’ale’ k’áak’náabe’ yanchaj ichil 3 mil 500 yéetel 4 mil millonesil ja’ao’ob; k’aaba’inta’ab Deuteronilus, ts’o’oke’ yanchaj tu k’iinilo’ob maas chokoj u yu’ubal iik’ Marte, tumen walkila’ síis yéetel mix ba’al yani’.
Ichil ba’ax a’alab tumen científicose’, k’áak’náab ku tukulta’al yanchaj ti’ marcianail lu’ume’, tu ts’áaj tu’ux u yantal kuxtal, je’el bix xan u yáax k’áak’náabilo’ob Yóok’ol Kaab.
Rovere’, meyajnaj ichil mayo ti’ u ja’abil 2021 tak mayo ti’ u ja’abil 2022. Tu xíimbaltaj kex 1.9 kilómetros ti’ jump’éel baanta tu’ux chíika’an yanchaj le úuchben jáal ja’o’. Radar béeychaj u jupikubáaj te’el lu’umo’, ku máansik u ondasil radio de alta frecuencia yéetel le ku chíikbesa’al bix yanik yáanal lu’um, béeychaj u náachtal 80 metros desde le yóok’kabilo’
U yoochelil radare’ tu chíikeso’ob u yáalilo’ob lu’um ichil 10 tak 35 metros u piimil ti’ jump’éel ba’al óoli’ je’ex saame’, tuláakal le yáalalo’obo’ jump’éelili’ tu’ux ku chíinil, ts’o’oke’ u ánguloe’ jach je’ex le yaan ti’ u jáal ja’ilo’ob Yóok’ol Kaab, jach tu yáamil ja’, tu’ux ku núupul k’áak’náab yéetel lu’um.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan