Unescoe’ tu k’a’aytaj sajbe’entsil ku yantal yóok’ol kaab ikil u seen k’a’abéetal ja’ ti’al generativa IA

Ba’ax k’aaba’inta’an inteligencia artificial generativa (IAG) táan u bin u chich pets’ik recursos energéticos beyxan ja’ yaan yóok’ol kaab, ba’ale’ modelos ma’ seen nuuktako’ob yéetel uts u meyajo’obe’ je’el u beetik u p’íitchajal u k’a’abéetkunsa’al tak u 90% le ba’alo’obo’, beey tu ya’alaj Unesco ti’ k’a’aytajil ts’íib le martes máanika’.

Ts’íibe’ k’aaba’inta’ab ‘Más inteligente, más pequeña, más fuerte: IA generativa eficiente en el uso de recursos y el futuro de la transformación digital’, ts’o’oke’ ku ch’a’achibtik u séeb k’éexel bix u meyajta’al u modelosil IAG ti’al ka chichankúunsa’ak tumen beyo’ ma’ talam je’el u k’a’abéetkusa’alo’ob yéetel ma’ táan u jach k’askúuntik yóok’ol kaab.

Ichil ba’ax a’alab te’el ts’íibo’, nu’ukulo’ob je’el bix ChatGPT táan u k’a’abéetkunsiko’ob maanal 300 GWh lalaj ja’ab. Lela’ leti’e’ beyka’aj u muuk’il sáasil ku k’a’abéetkunsa’al tumen maanal óoxp’éel millonesil máako’ob ti’ lu’umo’ob je’el bix Etiopía.

Beyxan, ts’íibe’ ku ch’a’achibtik beyka’aj uk’be’en ja’ ku ch’a’abal ti’al kúuchilo’ob tu’ux yaan datos yéetel le ku beeta’al u meyaj le sistemas je’elo’, ts’o’oke’ lelo’ je’el u yóoxtenchajal ti’al u ja’abil 2027 te’el nojoch tecnológica mola’ayo’ob.

Leona Verdaderoe’, u expertail IA ichil Unesco, yéetel juntúul máax ti’ jo’olbes ts’íibe’, tu chíikbesaj ka’ap’éel talamilo’ob: le jach p’íit ba’al jóok’sa’an yóok’olal beyka’aj u muuk’il sáasil yéetel ja’ ku meyaj ti’al el modeloso’, yéetel ba’axo’ob k’atik u beel nukuch sistemas, u ya’abile’ leti’e’ k’ala’antako’obo’.

Jump’éel ti’ le ba’ax ku kaxta’al yéetel meyaje’, “u sáasilkúunsa’al bix je’el u béeytal u yantal datos yóok’olal beyka’aj ba’al ku k’a’abéetkusa’al kéen beeta’ak u meyaj modelos generativos»