Ti’ lajunp’éel kúuchkabalo’obe’, kamp’éel ma’ kaja’an ti’ naj u ti’ali’

Tu noj lu’umil Méxicoe’, ti’ lajunp’éel kúuchkabalo’obe’, kamp’éel ma’ kaja’an ti’ naj u ti’ali’, ts’o’oke’ ti’ najo’ob tu’ux ma’ ya’ab taak’in yane’, ku ch’a’abal kex u yóox jaatsil náajal ti’al u bo’ota’al naj majáanta’an ti’al kajtal, ts’o’oke’ lelo’ ku p’íitkunsik u yalabil taak’in ku p’áatal ti’al uláak’ k’a’anan ba’alo’ob je’el bix toj óolal, kaambal, nook’, máan yéetel janal.

U xookil Encuesta Nacional de Ingreso y Gasto de los Hogares (ENIGH), jump’éel ti’ le maas k’a’anan meyaj ku beetik u mola’ayil Instituto Nacional de Estadística y Geografía (Inegi) ti’al u yojéeltik beyka’aj ba’al ma’ keet yanik ichil u kajnáalilo’ob Méxicoe’, tu chíikbesaj u 80 por cientoil kúuchkabalo’obe’ maas jach jump’íit u náajalo’obe’ ma’ táan u béeytal u maniko’ob jump’éel naji’.

Chéen ku béeytal u ma’anal tumen u lajun jaats kajnáalo’ob maas chan nonoj u náajalo’ob, u jeelo’obe’ maas ya’ab u xuupo’ob ti’ u bo’olil majan najo’ob a ke jump’éel hipoteca. 

ENIGHe’ ma’ chéen ku p’isik beyka’aj taak’in ku xu’upul ichil le beyka’aj ku náajalta’alo’ ti’al u bo’ota’al majan naj; ku chíikbesik xan bix u najili’ yéetel jaytúul máak kaja’ani’.  

Tu ja’aabil 2024e’, chíikpaj u 59.4 por ciento kúuchkabalo’ob tu noj lu’umil Méxicoe’ kaja’an ti’ naj u ti’al; 10.4 por cientoe’ táan u bo’otik u p’aax ti’ jump’éel banco wa financiera mola’ay; 11.8 por ciento kaja’an ti’ naj majáanta’an; 2.6 por ciento kaja’an ti’ naj táan u ba’atelta’al wa yaan ba’ax ma’ uts yéeteli’, yéetel u 15.7 por cientoe’ ku rentartiko’ob.

Ti’ le ts’ook múuch’a’ yaan 6 millones 27 mil 881 u p’éel kúuchkabalo’ob ku majáantiko’ob naj.