U jala’achil u noj lu’umil México, Andrés Manuel López Obrador, tse’eknaj je’el bix suukile’, chéen ba’axe’ paach ti’e’ ku chíikpajal nuxi’ péepen k’áak’, Boeing 787-8, jma’an ti’al u meyaj ti’ jala’ach, ba’ale’ López Obradore’ tu ch’a’achibtaj “le xma’ patal meyaj táan u beeta’al ka’ach tu lu’umil México tumen táan u jach máan neoliberal k’iino’ob. Chéen jump’íit u chíikulal ti’ ko’okoj ba’al mana’ab te’e k’iino’obe’. Chéen taak ka’ach u ye’esiko’ob ayik’alil”, tu ya’alaj.
Jala’ache’, tse’eknaj tu yúuchben kúuchil Hangar Presidencial, ts’o’okole’ tu ya’alaje’ ma’ táan u na’akal ti’al u xíimbaltik ichil.
Tu k’áatchibtaj “ba’ax máan tu pool máak” ka’aj ts’a’ab u k’aaba’ “José María Morelos y Pavón”, tumen leti’e’ juntúul máak ku ba’atel ka’ach ti’al u yantal keetil kuxtal ich kaaj, tumen jach nu’uk ka’ach ka ts’a’abak u k’aaba’ beey “Antonio López de Santa Anna, Porfirio Díaz, Carlos Salinas de Gortari ti’al beyo’ u náats’al ti’ bix yanik u jaajil kuxtal”.
Tu yóok’lale’ tu ya’alaj: “nukuch ba’al, ts’o’okole’, le je’ela’ beey pooch’il ti’al México, tumen ya’ab máak kuxa’an ich óostsilil”, ts’o’okole’ walkila’ láayli’ beey yanik ba’al yóok’lal ba’ax táan u yúuchul yéetel COVID-19.
Beey túuno’, jala’ache’ tu ch’a’achbtaj xan úuchik u túumbenkunsa’al u kúuchil Hangar Presidencial, tumen tu tojoltaj mil millonesil pesos. Beyxan López Obradore’ tu k’a’ajesaj péepen k’áak’e jma’an tu k’iinil táan u beetik u jala’achil Felipe Calderón, ts’o’okole’ k’a’abéetkunsa’ab tu k’iinil Enrique Peña Nieto, “chéen jump’íit ti’ ko’okoj ba’al yanchaj te’e k’iino’obe’”, tu ya’alaj.
Edición: Ana Ordaz
