U asab ma’alo’obil waakaxo’ob Yucatáne’ kóojo’ob ti’ noj e’esajil ku beeta’al tu cha’anil Xmatkuil 2025

Chúun 31ª Feria Internacional de Ganadería Tropical, tu’ux jmu’uch’ u maas jach ma’alobil 550 u túul waakaxo’ob cebuinail yéetel europeail yaan tu lu’umil Yucatán, Kaanpech yéetel Quintana Roo.

Béeychaj u yila’al mu’uk’a’an waaxak, yéetel u leelem tso’otso’ob. “Cada juntúul wakaxe’ ku chíikbesik bix u jach ma’alobil u tséenta’al le ba’alche’oba’ te’el lu’uma’” tu ya’alaj jveterinario Manuel Medina Castro, máax jo’olbesik Asociación de Criadores de Ganado Bovino de Registro del Estado de Yucatán.

Ketame’ yaan u káajal le 12 ti’ noviembre ku taala’, tu’ux yaan u xak’alta’al máakalmáak u jach ma’alobil cebuinas Indubrasil, Gyr, Guzerat, Sindhi yéetel Nelore, ka’alikil fin de semanae’ yaan u máan ilbil u jach ma’alobil Brahman, u samal booxil yéetel y chakil. Juces yéetel wakaxnáalo’obe’ ku paklan a’aliko’ob: cha’ane’ ma’ chéen ku chíimpoltik u maas jats’utsil, beyxan beyka’aj u jach utsil ba’alche’il ti’al u yantal u mejenil yéetel u kanik kuxtal ichil u ba’alche’ilo’ob le lu’uma’.

Ichil ba’axo’ob jach chìika’an te’el ja’aba’, ti’ yaan u plataformail digital ku ts’áak u páajtalil u yila’al jach tu súutukile’, jejeláas ba’alo’ob yóok’olal u ch’i’ibal ba’alche’, beyxan tsikbal beeta’an yéetel máax tséentik, yéetel bix u beetik le keetilo’. Yéetel e nu’ukula’ táan u kaxta’al u mu’uk’ankúunsa’al u beel u cha’anil Xmatkuil, tumen ku chíikbesik u meyajil u tséenta’al wakax yéetel ku ts’áak u páajtalil u yantal tsikbal ichil máax ku tséentik yéetel máax ku maan.  

E’esajile’ yaan u ts’o’okol 30 ti’ noviembre. Ku páayt’anta’al kaaj, xoknáalo’ob yéete je’el máaxak ti’al u cha’antik waakax ku tséenta’al te’el lu’uma’, ti’al ka táakpajak ti’ le jejeláas meyajo’ob kun beetbil, wa ti’al ka ma’anak u jach ma’alo’obil ba’alchee’.

Ichil kajtalilo’ob táan u táakpajal te’el noj e’esajila’ ti’ yaan Rancho La Loma; Rancho Santa Lucía yéetel Rancho San Francisco.