de

del

Kaxta'ab túumben nuxi' boox jool úuchak u jach ila'al bix yanik ondas gravitacionales

Descubren agujero negro inédito gracias a las ondas gravitacionales
Foto: Afp

7 mil millonesil años luz xáanchaj u yojéelta’al tumen ciencia: jump’éel túumben masivo boox jool, úuchak u núup’ul ka’ap’éel nuxi’ boox joolo’ob. Páatchaj u yáax ila’al tu beel tu yóok’lal ondas gravitacionales, beey úuchik u ts’a’abal k’ajóoltbil ka’ap’éel xak’al xooko’ob le miércoles máanika’.

Ba’ax ila’abe’, u yáax e’esajil jeets’el tu’ux ku yojéelta’al yaan ba’ax k’ajóolta’an beey agujeros negros de masa intermedia (ichil 100 yéetel 100 mil u téenal asab masivoil ti’ K’iin) ts’o’okole’ le je’elo’ je’el u sáasilkunsik jejeláas ba’al ma’ ojéelta’an yóok’lal cosmología, je’el bix, ba’ax ku yúuchul ti’al u yantal yéetel supermasivos ba’alo’ob yaan ti’ galaxias, je’el bix xan Vía Láctea.

“¡Joolnaj táan u je’ek’atpajal ti’ túumben cósmico paakat!”, beey úuchik u ki’imak óolta’al Stavros Katsanevas, máax jo’olbesik Virgo, jump’éel ti’ le ka’atúul máax il ondas gravitacionales ti’ le nu’ukul tu’ux yáax chikpaj u chíikulal le túumben boox joola’.

“GW190521” jump’éel jela’an ba’al ku tukulta’al síij ka’aj núup’ ka’ap’éel muxi’ boox joolo’ob, beey úuchik u ts’íibta’al ti’ Physical Review Letters yéetel Astrophysical Journal Letters. U maasaile’ 142 u téenal u píitmáansik le beyka’aj yaan ti’ K’iin, ts’o’okole’ leti’e’ asab masivo boox jool ts’o’ok u yila’al tumen ondas gravitacionales.