Europa Press y de la redacción
Jump’éel radiotelescopioe’ táantik u ts’o’oksik u noj kaaxanil ba’ax k’ajóolta’an beey bajas frecuencias de tecnologías ti’al u yila’al wa yaan u jeel máak wa ba’al ku kuxtal jumpáay ti’ wíinik.
Nu’ukule’ ti’ jach ch’úuktaj junxóot’ ka’an tu’ux yaan kex 10 millonesil sistemas estelares ba’ale’ ma’ kaxta’ab mixba’ali’.
Astrónomo’obe’ tu ya’alajo’obe’ xaak’al beetchaje’ yaan asab nojoch ken beeta’ak ka’achij, tumen táan ka’ach u yila’al wa yaan u emisionesil radio ku taal ti’ yaanal nooy. Ba’ale’, mix ba’al kaxta’ab te’e xóot’ ka’an tu’ux máano’obi’; ti’ yaan tu bak’pach u constelasionil Vela.
Xak’al xook beeta’abe’, jts’a’b k’ajóoltbil ti’ Publicaciones, meyajta’an tumen Sociedad Astronómica de Australia, tu’ux a’alabe’, wa tumen yaan ba’al kuxa’an te’e xóot’il ka’ana’ ku ta’akikubáaj ti’ je’el ba’axak ch’úuktik.
Tukulta’an ka’ach u kaxta’al ba’ax k’aaba’inta’an beey llamadas tecnofirmas. Le je’elo’oba’ ku yantal ken k’a’amkach wáak’ak u frecuenciasil radio, óoli’ je’el bix le ku jóok’ol ti’ radio FM, tumen beyo’ je’el u yojéelta’al wa yaan uláak’ kuxtal wa kaaj táanel tu’ux.
