Ichil u kuxtal kaaj sáansamale’, ma’ ya’ab u tsikbalta’al bix táan u máansa’al u pak’be’en k’oja’anil COVID-19 tumen táankelemo’ob, ba’ale’ ajxak’al xooko’obe’ ku ya’alik leti’obe’ jach ma’ mu’uk’an yanik u yóolo’ob tu táan le je’ela’, ts’o’okole’ jach je’el u lúubul u yóolo’obe’ yéetel jach je’el u chi’ichnaktalo’obe’.
“Ichil u yóoxtúulil in waalo’obe’, ku asab chi’ichnakkúunsiken le yaan 14 u ja’abil, tumen k-ojel ti’ Internet ku kaambal, ba’ale’ mixba’al uláak’ k-ojel tu yóok’lal. Ka ka’aj pak’be’en k’oja’anile’ bulk’iin ti’ yaan tu kuartoe’”, beey tu ya’alaj yuum Rodrigo, máax ku meyaj ka’ach, ma’ili’ yanak pak’be’en k’oja’anile’, ti’ jump’éel mola’ay k’i’itbesik plaastikóo.
Walkila’ ts’o’ok u yantal u káajal u meyaj ti’ Uber, ku ya’alik uts tu yich u paalale’ kaláanta’an tu yotoch, ba’ale’ leti’e’ u yojel u nojochil xch’úupalil ichilo’obe’ ma’ jach ki’imak u yóol je’el bix unaje’.
Ba’ax ku yúuchul yéetel u paalil yuum Rodrigoe’ ma’ chéen juntéen ucha’an, tumen láayli’ beey kuxa’an uláak’ kex 534 mil 918 u túul paalal yaan u ja’abil ichil 0 tak 14 ja’abo’ob tu lu’umil Yucatán, ts’o’okole’ u mola’ayil Instituto Nacional de Estadística y Geografía (Inegi) ku jets’ik te’e k’iino’oba’ leti’obe’ ku chíikbesiko’ob u 27% u kajnáalilo’ob le lu’uma’.
Edición: Mirna Abreu
