Cha'an pata'an u k'aaba' ich inglés t'aan beey The Queen's Gambit (El Gambito de Dama) jts'a'ab k'ajóoltbil tumen u kúuchil Netflix ti'al u ts'o'okbal octubre máaniko'; te'elo' ku páajtal u cha'antal u k'ajla'ayil juntúul ko'olel jach táaj yanchaj u na'at ti'al u báaxtik áajedres. Le beetik walkila' ts'o'ok u yantal ya'abach máak ti' tuláakal yóok'ol kaab u k'áat u kan u báaxtej úuchik u cha'antik.
Beyxan le cha'ana' tu beetaj u súutul u yich máak ti'al u paktik máaxo'ob ts'o'okili' u kaniko'ob u báaxto'obe' ma'ili' e'esak le seerieo'. Juntúul ti' leti'obe', xyúukatekail Diana Real Pereyra, máax chíimpoolta'an beey u tajan no'ojan máak ku báaxtik áajedres tu lu'umil México. Táaka'an ichil Equipo Olímpico Mexicano biinja'an ti' lu'um'ob je'el bix Alemania yéetel Estambul; ti'al u ja'abil 2015 ti'al beyo' u súutul u yáax ko'olelil Gran Maestra (GM) ti' le noj lu'uma'. Walkila' 25 ja'abil yéetel ts'o'ok 19 ja'abo'ob káajak u báaxal, ba'ale' ti' tuláakal le ja'abo'obo' ma' táan u páajtal u k'a'ajsik u lots'ik juntúul xiib "toj u yóol". Tuláakalo'obe' ku jóok'sik u t'aanil kéen u yilo'ob táan u máan táanil ti'ob juntúul ko'olel.
U káajal u báaxal Dianae' ma' chéen beey úuchik u káajalo'. U yuume', máax jach táaj uts tu yich áajedrese' u k'áat ka kana'ak u báaxta'al tumen u paalal. Ka síije', tu yotoche' seen ts'a'ab u tablerosil le áajedreso'; ka líik' u yooke', u yuumech tu alab óoltaj u kanik u paalil, tak ka úuchij.
K'albe'en kuxtale' tu beetaj u asab utstal tu yich maak áajedres
Beey túuno', úuchik u yantal u p'áatal máak tu yotoch yook'lal pak'be'en k'oja'an ku máane', tu beetaj u ya'abtal u xookil máaxo'ob uts tu yicho'ob u báaxalil áajedres, tumen yóok'lal seerie' ya'ab máake' ku báaxtik bejla'e', ts'o'okole' lelo' ku beetik u yantal u jach séeb tuukul máak yéetel ku k'áata'al ti' máak ka u báaxtej ti'al ma' u tsa'ayal u k'oja'anil alzheimer, beey úuchik u ya'alik máax jo'olbesik Asociación de Ajedrez de Quintana Roo, Isaac Pérez Coral, máax tu k'a'aytaj u beeta'al Primer Torneo de Ajedrez Virtual “Copa Cancún”.
"Úuchik u yantal kp'áatal ti' k-otoche' chéen áajedres páatchaj u báaxta'al je'el bix suuk u beeta'ale' tumen yaan ti' Internet ti'al báaxtbili' yéetel ti'al kanbili', ts'o'okole' jach ma'alob u k'a'amal yéetel u bin u ya'abtal máax báaxtik", tu tsikbaltaj Pérez Coral.
Tu tsikbaltaje' yóok'lal Hiiromi Carrillo Aguayo, juntúul xch'úupal jach no'ojan ti'al le báaxala'. Tumen ti' jump'éel noj keetile', tu náajaltaj u ketikubáaj ti'al u chiímpolta'al beey Maestra.
U lu'umil Quintana Rooe' páatchaj u máansik waxaktúul u ajbáaxalilo'ob áajedres ti'al u keetil ku beeta'al yóok'ol kaab; 14 u p'éel múuch'k'abilo'ob yaan ti' wakp'éel méek'tankaajo'ob yéetel táan u yúuchul meyaj ti'al u je'ebel uláak'. Tu ya'alaje' te'e noj lu'umo' ts'o'ok u ma'alobtal u báaxal máaxo'ob yani', tumen u raankine ajbáaxalo'obe' ti' táan ichil mil 800, ka'ache' mil 400. Ichil tuláakal u noj lu'umil Méxicoe' chéen jo'otúul maestros yaan, óoxtúulo'obe' Yucatán yano'ob.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
