de

del

Foto:

K'iintsil

30 de octubre, 2015

Te’e k’iino’oba’, ya’abach janabe’en ba’alo’ob, ch’ujukilo’ob, jaanlilo’ob ku beeta’al tia’al finados. Le beetike’, uchik u máan xak’altbil u tsolju’unil tia’al u cha’akal janal ts’íibta’an tumen Chiich x Lupee’, kaxanpaj bix u beeta’al píitbil kaax. Ba’ale’, ku chan ts’áak k tuukul le k’aaba’ ts’a’ab ti’ le jaanlila’, tumen suuk u yu’ubal tu baantail Camino Real, ichil Maxcanu tak Campech, ma’ ti’ le baanta tu’ux yano’ona’. Te’e ts’íibo’, ku tso’olol bix u beeta’al, beyka’aj ku xáantal, yéetel ba’ax k’a’abéet tia’al le píibo’.

Bíin béeyak a xokik jayp’éel ba’al yo’olal kili’ich ixi’im, bix úuchik u meyaj tia’al u síijsa’al yéetel tia’al u beeta’al le yáax wíiniko’ob yanchajo’ob yóok’ol kaab. Je’ex u ya’alik u ts’íibil Popol Wuj; ku páajtal u xo’okol tu ts’íibil Península Gastronómica. Tumen je’ex uchik u beetal le yáax wíiniko’obo’, beey u tso’olol xan bix u xa’ak’besa’al jejeláas ba’alo’ob tia’al ka béeyak u beeta’al ki’iki’ ba’alo’ob je’el bix le píib ti’ le k’iino’oba’. Jump’íit ti’ u ki’il xan le k’iino’oba’, ti’ kun taal yéetel jump’éel noj k’iimbesaj tu’ux bíin beeta’ak jump’éel nuxi’ píib je’el bix mix juntéen beeta’ak. Tukulta’ane’, yaan u beeta’al tia’al u yáanta’al Solyluna AC, jump’éel mola’ay ku meyaj yéetel xi’ipalal, x ch’úupalal yéetel táankelemo’ob yaan jejeláas talamilti’ob wa discapacidad. Bíin beeta’ak yéetel ko’onok le píibo’, tu yáax k’iinil noviembre, tu k’íiwikil Santa Lucía, tu kaajil Jo’, las 9 ja’atskab k’iin.

Jejeláas ba’alo’ob, je’el bix le je’elo’oba’, ku páajtal a xokik ti’ le k’iina’ tia’al a ki’ óoltik a xíimbalta’al tumen le pixano’obo’.