K'iintsil
14 de julio, 2015
Bejla’a martese’, yaan u máan jump’éel nu’ukulil ch’a’a oochel ka’analil jach naats’ ti’ Plutón, ku k’aba’tik New Horizons, túuxta’an tumen NASA. U noj ba’alil le’ je’ela’, ti’ yaan tumen bíin béeyak u yila’al naats’ Plutón. Le nu’ukulil ch’a’a oochel ka’analila’, bíin máanak kex la’ajka’ mil 552 kilómetros naats’ ti’. Ba’ale’ le nu’ukulil ch’a’a oochel ka’analil jtúuxta’ab tu k’íinil 19 ti’ enero tu ja’abil Jo’ Bak’tun Wak. Ti’ le k’iino’obo’, Plutone’, leti’ u bolonil planeta’a k’ajóolt’aan ti’ le sistema solaro’, le beetike’ ichil le nu’ukulil ch’a’a oochel ka’analil jts’a’ab bolonp’éel nu’ukulo’ob, ichil le je’elo’obo’ ti’ yaan u ta’anil juntúul máak.
Leti’e’ Clyde Tombaugh, leti’e’ máax tu yáax ilaj Plutón ichil u nojochil le ba’ax k’ajóolta’an beey sistema solar yéetel jkíim tu ja’abil 1997, ba’ale’ 85 ja’abo’ob paachile’, tu yáax ilaj Plutón.
Kex kimene’ yaan u béeytal u xíimbaltik Plutón, tumen jts’a’ab jump’íit’ u ta’anil u wíinkilal (28.3 gramos) ichil jump’éel chan máaben, tia’al ka béeyak u na’aksal ti’e nu’ukulil ch’a’a oochel ka’analil.
