de

del

Foto:

Ts'íib yéetel oochelo'ob: PEdro Tec Chim
K'iintsil

Jo'
Miércoles 2 ti' noviembre, 2016

Úuchben wíinike’ ku k’amik tuláakal ba’ax yaan, tia’al u beetik yéetel u jel beetik u yóok’ol kaabil. Úuchben maaya’obe’, ku ya’alik Diego de Landa, ku tíich’ óoltajo’ob kíimil tia’al k’a’ajsiko’ob u ch’i’ibalo’ob. Beyxan, ichil u xak’al xookil Vogt, beeta’ab ichil u táanchumukil siglo XX, ku tsolik u k’a’ananil u máan u wíinkilal yéetel u yóol máak ti’ jejeláas kili’ich bejo’ob. Maaya’ob bejla’e’ ku k’a’ajsik u piixan máak, le beetik ku yets’kúunsiko’ob janabe’enba’alo’ob, u nu’ukul máax ku k’a’ajsa’al, ichil uláak’ ba’alo’ob.

Maaya tuukule’, ku ye’esik bix u na’ata’al kíimil, jaaj, ku kíimil máak, ba’ale’ ku yantal u k’iinil u ka’a suut u xíimbalt lu’umkabil. Bejla’a 2 ti’ noviembre, ku k’a’ajsa’al tuláakal máaxo’ob ts’o’ok u káajsiko’ob u xíimbalilo’ob ti’ u yaanalil yóok’ol kaab.
________________________________________

[b]Janal Pixan[/b]

El universo provee al hombre antiguo de las esencias necesarias para crear y recrear su Mundo. Los antiguos mayas, dice Diego de Landa, tuvieron cultos mortuorios para preservar la memoria de sus ancestros, incluso en la etnografia temprana, de mediados del siglo XX, Vogt describía la importancia de la disposición del cuerpo humano y el alma que debía atravesar por pasajes sagrados. Hoy, los mayas realizan ceremonias y ofrendan altares para el transitar de las ánimas en este plano.