de

del

Foto:

La Jornada Nacional
Oochel: Cristina Rodríguez
K'iintsil

U noj kaajil México
Martes 11 ti' octubre, 2016

Junmúuch' aj xak'al xooko'ob ti' u noj najil xook Universidad Autónoma de Zacatecas (UAZ) tu patjo'oltajo'ob óoxp'éel u jejeláasil nal ma'atech u kíimil kex táan yáax k'iin. Le je'ela', béeychaj tumen tu beetajo'ob xaak'alilo'ob ti' u jejeláasilo'ob nal yaan tu lu'umil Zacatecas.

Tu much'ajo'ob 27 u jejeláasil nal yaan ti' jayp'éel kaajo'ob ti' le lu'umo' tia'al u yiliko'ob ba'ax u yutsil yaanti'ob tumen beyo' je'el u páajtal u ma'alo'obkunsiko'ob u ch'i'ibalil.

Maximino Luna Flores, juntúul ti' le máaxo'ob ku meyajtiko'ob le je'ela', tu ya'alaje', tu pak'ajo'ob nal tu'ux táan yáax k'iin ba'ale' beyxan tu'ux ma'alo'ob le lu'umo' tia'al u nuuktal. Le ka j ts'o'oke', tu yéeyajo'ob óoxp'éel ti' le ma'alo'ob uchik u p'áatalo'ob kex táan yáax k'iin, tia'al beyo' u ke'etel yéetel le nal yanchaj ti' lu'um tu'ux mina'an u talamil u nuuktal.

Tu ka'a jaatsil u meyajo'obe', tu beetajo'ob jejeláas xaak'alilo'ob tia'al u yila'al wa ma'alo'obtako'ob, bix uchik u nuukta'alo'ob yéetel ba'axo'ob yaan ti', beyxan bix u ch'a'ako'ob ióxido de carbono (CO2) ti' iik'.

Tu yóox jaatsile', aj xak'al xooko'obe' tu ma'alo'obkunsajo'ob u ch'i'ibalil le ba'ax tu jóok'sajo'obo', tia'al beyo' u ch'a'abal u yi'inajil. Le ka j ts'o'oke' tu xa'ak'to'ob yéetel le ma' jelbesa'ano' tia'al beyo' u sñiijsiko'ob jump'éel túumben i'inaj ku béeytal u líik'il kex táan yáax k'iin.
__________________________________________________________________

[b]Crean en Zacatecas 3 variedades de maíz tolerantes a sequía[/b]

Un grupo de científicos de la Universidad Autónoma de Zacatecas (UAZ) obtuvieron tres tipos de mazorcas tolerantes a la sequía, luego de investigar distintas variedades de maíz nativas del territorio zacatecano.

Los especialistas de la Unidad Académica de Agronomía (UAA), de la UAZ, recaudaron en diversos municipios del estado 27 muestras originarias de maíz, a fin de identificar las más productivas para su mejoramiento genético.

Para el desarrollo del proyecto, los objetos de estudio fueron probados en siembras de campo con y sin sequía, mencionó Maximino Luna Flores, uno de los líderes del proyecto.

“De ahí seleccionamos las tres variedades que más rindieron con sequía y tuvieron un pequeño contraste en relación con el rendimiento obtenido sin sequía”, indicó Luna en una entrevista con la Agencia Informativa del Consejo Nacional de Ciencia y Tecnología (Conacyt).