Paul Antoine Matos
Oochel: Rodrigo Díaz Guzmán
K'iintsil
Jo', Yucatán
Jueves 18 ti' agosto, 2016
Jo’oljeake’ j ts’a’ab k’ajóoltbil u jo’otéenil u beeta’al Festival Internacional de la Cultura Maya (FICMaya), De la lengua a la imaginación; u tuukulile’ u ye’esa’al “maaya’obe’ way yano’obe’, láayli’ ti’ yano’obe’”, je’el bix tu jets’aj Esma Bazán. Beyxan tu ya’aleje’, “Yucatáne’ jump’éel noj chíikulal ti’ u miaatsil tuláakal u noj lu’umil México”, le beetik bine’, le cha’ano’ ku kaxantik u ye’esik maaya miaatsil, tu táan u yich yóok’ol kaab. Ku kaxanta’al u mu’uk’ankúunsa’al “bix yanik u k’ajla’ayil kaaj, miaatsil yéetel u k’a’ananil ti’ le k’iino’oba’. Unaj u chíimpolta’al maaya miaatsil, je’el bix u miaatsilo’ob Egipto, Grecia wa Roma”.
Jorge Volpi Escalante, máax jo’olbesik Festival Internacional Cervantino yéetel máax beetik u representateil Secretaría de Cultura tu ya’alaje’, le cha’ano’, jump’éel ti’ le asab k’a’anan yaan ichil tuláakal u noj lu’umil México. “K ojel miaatsile’, ma’ chéen tia’al náaysaj óol; je’el bixake’, miaatsile’ ku béeytal u jelbesik wíinik, ts’o’okole’ tak kaaj”, tu ya’alaj.
Ti’ le ja’aba’, j t’a’an Tabasco yéetel República Dominicana tia’al u takpajal ti’ le cha’anila’, ba’ale’ beyxan Cuba. U meyajilo’obe’ yaan u káajalo’ob le 13 ti’ octubre yéetel yaan u xáantal lajunp’éel k’iino’ob.
Beey túuno’, ti’ tuláakal FICMayae’ yaan u táakpajal mil 200 u túul máak ku taalo’ob ti’ 30 u p’éel noj lu’umo’ob, jatsa’antak ti’ 120 jejeláas meyajo’ob. Beyxan ti’ le súutuk j ts’a’ab k’ajóoltbilo’. Esma Bazán tu tsolaje’, tia’al ka béeyak u beeta’al le cha’anila’, k’a’abéetkunsa’ab 25 millono’ob ti’ peso’ob, u ya’abil ti’ le je’elo’, nu’ukulo’ob j k’u’ublaji, ba’ale’ beyxan yanchaj u yáantajil jala’achilo’ob.
