de

del

De la redacción
Oochelo'ob: Francisco Martín
K'iintsil

U noj kaajil Jo', Yucatán
Jueves 28 ti' julio, 2016

In taatae’, tuunich; le bix u bin in jit’ik in tuukul yéetel ba’ax kin jaajkúuntike’, in ch’i’ibalil. Ka’aj j kíim in taatae’, le naj tu’ux líik’eno’ p’áat tu juunal, chéen chaltuno’ob p’áat ti’ teen. In yuume’ tu p’ataj jump’éel nojoch jool tu’ux kin kaxtik u yich mantats’, ba’ale’ chéen goles yéetel fanerones kin wilik. In wicho’obe’ ku yikilo’ob bix yanik tuunich, ku náak’ tukultik, kin máan tu paach, beey t’u’ulpach kin beetik. U chíikulal le ba’ax kin wiliko’ ku chíikpajal ti’ oochelo’ob. Jump’éel tuukul ku naak’ ti’ ch’óoch’ xa’aybejo’ob. Psicografía’obe’, leti’e k’iino’ob tu’ux kin wilikimbáaj yéetel in yaanalilo’ob. Kin kaxtik ti’ le tu’uk’ilo’oba’, u yich u tuukulil in yuum.

Beey u tuukulil Francisco Martín, aj its’at sijnáal ti’ Yucatán, máax tu tukultaj u beetik u meyajil ti’ [i]Psicografías, [/i]junmúuch’ oochelo’ob tu jóok’saaj, tu’ux ku ye’esik jayp’éel ti’ le kúuchilo’ob ku ch’a’achita’al tumen u yuum yo’olal le naj tu’ux kajlajo’obe’, ba’ale’ k’iin ka j kíime’, j p’áat chéen tu juunal; kex tumen nojoch naje’, mina’an u yóol.

Martíne’, ku kaxantik u ts’áak u yóol le kúuchilo’oba’, ba’ale’ yaan ba’alo’ob ma’ tu chikpajal ti’ jump’éel oochel, le beetike’ ku yantal u ye’esik u tuukul yéetel uláak’ ba’alo’ob. Beyo’ ku chóolik u tuukul máax ilik le oochelo’obo’, tia’al jujump’íitil u bin u ya’abatal jejeláas tuukulo’ob yo’olal jump’éel ba’ax ku yila’al, je’el bix tuunich.
Le e’esajila’ yaan u ts’a’abal k’ajóoltbil tu k’iinil sáamal 29 ti’ julio, tu kúuchil Museo Fernando García Ponce MACAY, las 8 áak’ab.

Francisco Martín, juntúul aj cha’a’ oochel meyajnaja’an ti’ kúuchilo’ob je’el bix Notimex, EFE yéetel Reuters. Yaan u meyajo’ob ts’o’ok u ye’esa’al ti’ México, Paris, Alemania yéetel España, ichil uláak’ noj lu’umo’ob.

__________________________________________________________
[b]Psicografías[/b], retratos del padre en el MACAY
[i]
Psicografías[/i], una serie de cartografías fotográficas realizadas por Francisco Martín a través de los sutiles territorios descritos por su padre, resume años de múltiples intentos por habitar una casa que, habiendo sido la natal, ha devenido tan sólo en la herencia paterna: grande y vacía, llena de espacios pero, ya tras la muerte de su padre, carente de habitancias.
La colección fotográfica será inaugurada mañana viernes en el Museo Fernando García Ponce MACAY, a las 20 horas. Otras obras de Martín han sido expuestas en países como Francia, Alemania y España, entre otros.