de

del

Hubert Carrera Palí
Oochel: Robín Canul
K'iintsil

Lunes 23 ti' mayo', 2016
San Francisco de Campeche

? Beyxan tu ya’alaje’, le manto freático ti’ u ja’il Términose’, láalyi’ ts’o’ok u káajal u k’astal. Ba’ale’ tak te’e k’iino’oba’, láayli’ u cha’abal u k’a’abéetkunsa’al plaguicida’ob kex tumen ojela’an ba’ax talamilo’ob ku taasik. Leti’e’ tu ya’alaje’ ma’ u jach ojel wa ma’alo’ob wa ma’ ma’alo’ob le ja’ ku k’uchul tak tu yotoch máaki’. Ma’ xaane’, wa le glifosato chikpaj tu wiix le paalalo’obo’ yanchaj tumen te’e kaajo’ ku meyajta’al p’aak, kex beyo’ Alcalá Ferráeze’ ma’ tu jets’aj wa leti’ beetiki’.

? Le paalalo’ob ku bin u líik’lajalo’ob ti’ u chan kaajil Ich Ek'e', tu’ux yaan kex 900 u túul kajnáalo’ob, ti’ Hopelchén, tu noj lu’umil Kaan Peche’, tu ye’esajo’ob yaan u yala’ glifosato tu wíinkilalo’ob. Le je’ela’, uchak u beeta’al jump’éel análisis ti’ u wiixo’ob, tu’ux chikpaji. Beey tu ts’áaj k’ajóoltbil máax jo’olbesik Secretaría del Medio Ambiente y Recursos Naturales del gobierno del estado (Semarnatcam), Roberto Alcalá Ferráez.

? Le winalil abril máaniko’, u lu’umil Kan Peeche’ béeychaj u meyajtik 98.53 por ciento u ma’alo’obil le ja’o’; u noj kaajilo’ob Calkiní, Campeche, Hecelchakán, Hopelchén, Tenabo, Calakmul yéetel Palizada, leti’e’ kaajo’ob tu béeykúunsajo’ob 100 ti’ cloraciónil le ja’o’, beey tu ts’áaj k’ajóoltbil u mola’ayil Comisión para la Protección contra Riesgos Sanitarios de Campeche (Copriscam).