Ts'íib yéetel oochel: Alberto C. Velázquez Solís
K'iintsil
Sábado 7 ti' mayo, 2016
Jo', Yucatán
Ku yala’ bine’ le wáayo’ juntúul máak ku suutubáa ba’alche’, yaan jejeláas waayo’ob bey le waay miiso’. Lela’ u tsikbal in wéet xíimbal, kajakbal Libre Unión ku yúuchu’ tu kiik ka’achi. Sáansamal lekéen ichkíilnake’ ku yilik juntúul miis. Le yáax juntéenako’ ma’ tu tukla’ mix ba’a, chen ba’ale’ bey mantats’ ku yilik le miiso’ pues lelo’ ku ja’asik u yóol. Ts’o’okole’ tu k’áataj ti’ juntúul jmeen banten lalaj k’iin lekéen ichkíilnake’ ku yilik juntúul miis.
Le jmeeno’ tu ya’alaj yaan juntúul xi’ipal ku kaambal tia’al u beetik u jmeenil —teche’ a woojel máaxi’, ma’ tsaj in wa’aliktech u k’aaba’, chen ba’ale’ leti’ u k’áat u yaakuntiktech—.
Bey túuno’ le jmeeno’ tu ts’áaj ti’ junp’éel chan ich bey limone’ ka tu yala’ ti’, —lekéen ookech ichkíile’ oks le ba’ax tin ts’áatecha’ yéetel a tirahule—, lekéen a wil le miiso’, ma’ ili’ u yileche’ ka ch’inik tu yicho’ob.
Beyo’ leti tu beta’, mantats’ lekéen okok ichkíil ka’achi, ku yoksik xan le chan ich yéetel u tirahulee’, lekéen okok le mejen xulub miise’ ma’ tu yilik ba’ax ku betik le ch’úupalo’, chen tu yu’uba’ le chan wo’olis tu yich, jach yaajchaj ti’. Beyo’, séeba’an jóok’ik, ba’ale áalkabil uch u máan.
Ti’ uláak k’iine’, le mejen xulu’ tsikbalnaj yéetel le ch’úupalo’, le xi’ipalo’ tu k’aataj ka u sa’as u si’ipil. Le ch’úupalo’ tu na’ataj baxten tu betaj le xíipal lelo’, chen ba’ale’ leti’ tu ya’alaj ti’ wa ku ka’a’ u betike’ yan u k’áatik ti’ le jmeene’ wa je’el u betik pul yaj ti’e’. Beytúuno’ le xíipalo mix junp’éel k’iin tu ka’a’ beta’ lelo’.
Beytúuno u tsikbal le wáay miise’ ku ch’ene’tik juntúul ch’uupal.
