de

del

Kaguaama áak

U chíikulal u ja’il caribe tu lu’umil México
Foto: Efe

U jáal ja’il Caribe Mexicanoe’ u yotoch u tajan ya’abil u áakilo’ob k’áak’náab ku yantal lalaj ja’ab tu ja’ilo’ob Quintana Roo, tumen ti’ ku ye’eli’. Áak suuk u yila’ale’ leti’e’ ts’a’aban u siéentifikóo k’aaba’ beey Caretta caretta-, wa kaguaama, ts’o’okole’ ku ch’a’abal u yoochel ti’al u beeta’al mejen ba’alo’ob ti’al u k’ajsa’al le lu’uma’

Tu lu’umil Quintana Rooe’ k’ajóolta’an óoxp’éel u jejeláasil kaguaama áak, ts’o’okole’ ojéela’an ku ye’elo’ob Brasil, Colombia, Honduras, yéetel uláak’ u lu’umilo’ob Sudamérica je’el bix Florida, tu’ux ku kaxtik ba’al u jaantej. 

Luis Roberto Herrera Pavón, máax ku yáantaj ti’ xak’alxook ku beeta’al Colegio de Frontera Sur (Ecosur) tu ya’alaje’ kaguaama áake’ ku ye’el ichil u ja’il Océano Atlántico. Ku páajtal u yila’al ka’ap’éel tu’ux: Bahía Príncipe yéetel Xcacel, chéen ba’axe’ ila’ane’ yaan ku k’uchul tak Punta Allen tak Porgreso, tu lu’umil Yucatán, ba’ale’ te’elo’ chéen ku k’uchulo’ob ti’al u jaanto’ob chakay, bab, ichil uláak’ krustaaseo’ob. 

Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan