Tu jo’oloj ka’a k’áal ja’abo’ob kóojok Kaanpeche’, úuchik u máansik yaj óolal ka’aj púuts’ ti’ ba’ateltáambal táan u yantal ichil Poder Militar ti’ u lu’umil Guatemala yéetel ba’atel máako’ob tu táan chapín jala’achile’, yuum Diego López Vázqueze’ ku ya’alike’ u paalal yéetel uláak’ táankelemo’ob ti’ u kaajil Mayatecun II ma’ u k’áato’ob u kano’ob u yáax t’aanilo’obi’; u paalal túune’ ma’ táan u yóotik u kaniko’ob mam t’aani’, ba’ale’ ku na’atiko’ob.
“Ku chibéearo’ob, le beetik ma’ táan u t’aniko’obi’, ba’ale’ leti’obe’ ma’ táan u na’atiko’ob lelo’ junkóots ti’ máaxo’oni’”, tu ya’alaj.
Beyxan u k’a’abéetkunsa’al máaben cha’an, raadio yéetel uláak’ ba’alo’ob je’el bix séelulare’, ku náachkúunsik táankelemo’ob ti’ u ch’i’ibal yéetel u miatsilo’ob, tumen ku yúuchul tak ti’ u paalal kolnáalo’ob ku yáantajo’ob ka’ach ti’ u meyajil k’áaxe’, walkila’ ku sublaktalo’ob ken yanako’ob yéetel uláak’ máako’obe’”.
“Tene’ yanchaj in meyaj yéetel in taata, ti’ kaja’anon ka’ach Guatemala, ti’ jump’éel chan k’áax talam u k’uchul máaki’; tak tu píix máak k’ucha’an u luuk’il tak kéen k’uchuko’on tu’ux yaan le paak’alo’obo’, ti’al u túun u káajal u meyajo’obi’, ma’ chéen ch’a’abili’, ba’ale’ kin wa’alik ti’ in paalilo’obe’, leti’obe’ ma’ tu muk’yajtajo’ob mixba’ali’, tumen u kajtal máasewal máak tu lu’umil Guatemalae’, k’aak’as ba’al”, tu ya’alaj.
Tu tsikbaltaje’, leti’e’ ku t’anik ich mam t’aan u paalal, ts’o’okole’, je’el bix leti’o’, yaan uláak’ nojoch máako’ob beey xan y beetiko’obi’, ba’ale’ paalal táan u líik’ile’ ma’ u k’áat u kano’obi’. Je’el bix yuum Diego yéetel xunáan Juanae’, beey úuchik u k’uchul xan maanal ti’ mil kúuchkabalo’ob tu lu’umil México, jejeláas u maitsilo’ob, je’el bix mam, k’anjobal, kekchí, awakateko, ichil uláak’o’ob. Lalaj t’aane’ yaan bix u juum yéetel jela’an xan ichilo’obi’; leti’e’ ma’ táan u na’atik u t’aan juntúul k’anjobal máak, ba’ale’ yóok’lal bix úuchak u máan kuxtal ti’obe’ yanchaj u kaniko’ob kuxtal Kaanpech.
“Yaanten 22 ja’abo’ob ka k’uchen weye’, ts’o’ok u yantal in fáamilia yéetel óxotúul in paalal ka’achij, ka’atúul xch’úupalal yéetel juntúul xiib, wey yanchaj uláak’ bolontúul kpaalal, yéetel kin jach níib óoltik Yuum K’uj tumen u nojochilo’obe’ ma’ táan u jach k’a’ajsiko’ob le ba’atelilo’ mix xan bix púuts’iko’on Guatemala, ba’ale’ to’one’ t-ilaj u kíinsa’al máaki’, u loobilta’al ko’olel yéetel u yúuchul kiinsaj”, tu tsikbaltaj.
“Wa ajk’atun ku yilkech beey jba’atel máake’, ku kíinsik a baatsil, ts’o’okole’ teech; wa jba’atel máak ku yilkech beey ajk’atune’, láayli’ beyo’, tumen kex ma’ jaaj wa táan u ya’alal wa ba’ax ojéeltbile’, ka kíinsa’al”, tu ya’alaj.
Yanchaj u xíimbaltiko’ob óoxp’éel k’iin, tak ka’ach béeychaj u na’akalo’ob La Bestia ti’al u k’uchulo’ob Chiapas. Yanchaj u luk’ul máak Guatemala tumen u seen kíinsa’alo’obi’, ba’ale’ ka k’ucho’obe’, túuxta’abob Kaanpech; yáax kajlajo’ob tu kaajil Chiná. Te’e k’inako’obe’ chéen éejido, ba’ale’ ma’ xan u yuumilo’obi’. Ba’ale’ ka’aj máan jayp’éel ja’abo’obe’, yanchaj lu’um tu k’aaba’ob. Le beetik yanchaj u kaajil Mayatecun I, Mayatecun II yéetel Santo Domingo Kesté, tu méek’tankaajil Champotón.
Yuum Diegoe’ láayli’ u tukultik ba’axten u paalale’ ku sublaktal u t’aan u t’aanilo’obi’, wa ba’axten maas uts tu yich u t’a’anal káastelan t’aan, tumen kex ts’o’ok u líik’ilo’ob México, Guatemalae’ ti’ yaan tu k’i’ik’elo’obi’.
