U túuxtmeyajil jo’olbesik u mola’ayil Instituto Estatal de Transparencia, Acceso a la Información Pública y Protección de Datos Personales (Inaip), María Gilda Segovia Chab, tu ya’alaje’ jach nojoch p’aaxa’anil maaya kaaj ti’al u páajtal u ts’a’abal ti’ u páajtalil u yojéelt u meyaj mola’ayo’ob tu táan kaaj, ts’o’okole’ tu ts’áaj k’ajóoltbile’ yanchaj u ts’a’abal 34 u p’éel k’eeyajo’ob yéetel je’ets’ yanchaj u bo’ol jaytúul ti’ u meyajnáal kaajo’ob ti’ áayuntamiento’ob, ts’o’okole’ tu k’a’ajsaj táan u yúuchul meyaj kex luk’sa’an ti’ob maanal ti’ 2 miyoonesil 763 mil 803 pesos.
Ka’alikil tu ts’áaj k’ajóoltbil tsoolmeyaj beeta’ab tu ja’abil 2020e’, Segovia Chabe’ tu tsikbaltaj yanchaj ba’alo’ob béeychaj u beeta’al, chéen ba’axe’ yaan uláak’o’obe’ láayli’ unaj u beeta’al ts’o’okole’ yaan ba’al u yil yéetel u ts’a’abal ojéeltbil bix u meyaj mola’ayo’ob tu táan kaaj.
También te puede interesar: Tenemos una gran deuda con la comunidad maya de Yucatán: Inaip
“Láayli’ ya’ab ba’al yaan ti’al beetbil. nojoch p’aax yaan to’on yéetel u maaya kaajil le lu’uma’, le beetike’ unaj kkaxtik bix je’el u yúuchul no’ojan tsikbal ti’al u páajtal u ts’aatáanta’al u páajtalil wíinik ti’ ba’alo’ob yaan ba’al u yil yéetel u ts’a’abal ojéeltbil bix u meyaj mola’ayo’ob yéetel bix u yutsil ta’akal ba’ax ku yojéelta’al ti’ lalaj máak, tumen le páajtalilo’oba’ ti’al tuláakal máak; ma’ unaj u p’a’atal paachil mix máaki’”, tu ya’alaj.
U ti’al túun le je’elo’, ku ya’alik, jach k’a’anan ka yanak kaambal yéetel u péeksa’al u yóol máaxo’ob ku meyaj ti’ Unidades de Transparecia, ti’al u yáax ts’aatáantiko’ob u páajtalil u sáasil ojéelta’al bix u meyaj mola’ayo’ob, beyxan bix u yutsil ta’akal ba’ax ku yojéelta’al ti’ lalaj máak, chéen ba’axe’ tu’ux ka táanilkúunsa’ak kéetil ichil xiib yéetel ko’olel, ts’o’okole’ tu’ux ma’ táan u péech’óolta’al mixmáaki’.
Segovia Chabe’ tu k’a’ajsaj le ja’ab máaniko’, beeta’ab jump’éel chan kúuchil tu’ux laj ts’a’aban k’a’anan ba’al unaj u yojéelta’al yóok’lal le lu’uma’ yéetel yóok’lal u nojlu’umil México, yaan ba’al u yil yéetel Covid-19, ts’o’okole’, láayli’ xan te’e ja’abo’ob táan u meyajo’obe’, maanal ti’ 15 mil 500 u p’éel k’áatchi’ob beeta’ab ti’al u yojéelta’al jejeláas ba’al ti’ bix u meyaj mola’ayo’obo’.
Beyxan tu ya’alaje’, k’a’am mil 703 u p’éel k’áatanil ti’al u ka’a beeta’ak xaak’al, yéetel kex 89 por siiento ti’ le je’elo’obo’, je’etse’ ma’alob ba’ax ku ya’alal tumen máaxo’ob k’áatej, le beetike’ k’áata’ab ti’ Unidades tu’ux ku sáasilkúunsa’al wa ba’axe’ ka luk’sa’ak wa ka jelbesa’ak ba’ax ts’o’okili’ u yáax je’ets’el.
“Ikil u kaxta’al ka beeta’ak ba’ax jets’a’ane’, kbeetik yéetel kmeyajtik 35 séeba’an meyajo’ob, ti’ le je’elo’obo’ 34e’ k’eeyajo’ob yéetel jump’éele’ tu’ux yanchaj u beeta’al u bo’ol máak; le je’elo’oba’ úuch yóok’ol u áayuntamientoil Buctzotz, Dzilam de Bravo, Dzilam González, Izamal, Kanasín, Río Lagartos, Tixkokob, Tixpeual yéetel Ucú”, beey úuchik u tsolik tu táan máax beetik u xno’oj k’abil jala’achill, María Fritz Sierra.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
