K'iintsil
La Jornada Maya
07/07/2025 | Mérida, Yucatán
Jujump’íitil, jujump’éelil, tak ka’aj yanchaj maanal 2 mil 500 u p’éelal, La Jornada Mayae’ táan u k’iimbesik bejla’a’ lajun ja’abo’ob yanak.
La Jornada Mayae’, tak walkila’, u asab táankelemil pikilju’un yaan ichil u láak’o’ob La Jornada.
Sáansamal, desde ka’aj yanchaje’, ku píitjo’oltik talamilo’ob ku yantal. Kyáax jo’op’éel ja’ab meyaje’ úuch kex táan u pak’be’en k’oja’anil Covid.
Le ja’ab máaniko’, jaats’naj chak ik’al Beryl, ts’o’oke’ lelo’ tu k’a’ajsaj to’on u k’a’ananil kts’áak ojéeltbil ba’al, k-áantaj ti’al ma’ u yúuchul k’aasil ba’al, ts’o’oke’ tbelbesaj kmeyaj ichilo’ob ti’al kjeel tukultik ba’ax kbeelal beey kúuchil k’a’aytik péektsilo’ob ti’ jejeláas plataformas.
Bejla’e’, kna’atik kyantale’ ma’ u k’áat u ya’al wa chíika’ano’oni’, ts’o’oke’ lela’ tna’ataje’ tumen ts’o’ok k-ilik u yichil kmeyaj yóok’olal bix knupikbáaj yéetel máax ku xokiko’on, ka’alikil xan u ye’esik to’on tu’ux k-k’askúuntik ba’al yéetel u ya’alik beey ba’ax uláak’ ku yutstal kmeyajtik.
Beey túuno’, kchíikbesikbáaje’ ma’ chéen ch’a’abili’. Kex tumen ku páajtal k-a’alik ma’ jach táaj ch’íijko’oni’, láayli’ táankelemo’on. Lela’ míin leti’e’ ba’ax k’a’anan chíikbesik máaxo’on. Beey túuno’, ba’ax k-k’áat to’one’, ka béeyak k-jóok’sik u maas ma’alob publicacionil te’el
lk’iino’ k’iino’, maas uts ti’ le tbeetaj jo’oljeako’, ka kl’ óolta’ak xook.
Ts’o’oke’ beey táan k-k’iimbesik lajun ja’abo’obe’, ku páajtal k-a’alik yéetel ki’iki’ óolale’, to’on máax ts’o’ok k-kaláantik ka yanak u kúuchil maaya t’aan ti’ jump’éel pikil ju’un sáansamal.
Lela’ tumen ts’o’ok k-kan k-p’is k-kuxtal yéetel editorial tuukul úuchik u náakal maanal ka’ap’éel digito u xookil kmeyaj, ikil kbéeykunsik ba’ax tk’a’aytaj walkil ka’ap’éel ja’ab, ti’al k k’iimbesaj yéetel u multiplosil jo’op’éel, tumen walkila’, ts’o’ok kbeetik jump’éel edición especial, tu’ux tk’áachibtaj ya’abach máaxo’ob táaka’an ti’ kmúuch’ meyaj, beyxan yéetel u ts’íib jaytúul ti’ kcolaboradoro’ob; le je’el túuna’, jump’éel meyaj tukulta’an yéetel beeta’an ti’al k’iimbesaj, tumen u chúukpajal lajun ja’abo’ob yanako’one’ noj ba’al ti’al je’el ba’axak mola’ayil.
U máakilo’ob cheem táan u ts’áakubáaj u k’at le nuxi’ k’áaxa’, ma’ leti’e’ tu káajsaj u beel tu k’iinil úuchik u chúunul. Yaan máaxo’ob éemo’ob, máax ti’ob kts’íiboltik ka xi’ikti’ob utsil, ba’ale’ k’uch u jeelo’ob, ts’o’oke’ ya’abchajo’on.
Beey múuch’ik u meyaj wíinik, ti’al u yantal Deportes, K’iintsil, Diseño, Redes, ti’al u meyajta’al u kúuchil Internet; Kaanpech, Yucatán yéetel Quintana Roo, beyxan administración.
Beey túuno’, u tuukulile’, ka béeyak u k’uchul ti’ uláak’ máako’ob, ts’o’oke’ beey u péek kchan cheem. Ma’ táan u báaxta’al tumen iik’i’, mix tumen ka’analil k’áak’náabi’.
K’iimbesaj táan bejla’e’ kch’a’ak beey u chíikul ba’ax ku béeytal kbeetik beey mola’ayo’on, tu jo’oloj ts’o’ok kpíitjo’oltik talam k’iino’ob.
Yaan u yantal knáachkunsik ktuukul ti’al u paachil k’iin, ti’al knojochtal, ti’al kmu’uk’anchajal yéetel ti’al u yutsil kmúuch’ meyaj.
Ti’al sáamale’, yaan kts’áak k-óol ti’al kjóok’sik u maas ma’alobil pikil ju’un tu’ux ka’ ki’imakchajak u yóol máak u xokej.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan