Úuchik u je’ets’el bix u nu’ukul kéen ts’a’abak u báakunail Covid-19 ti’ u kaajnáalilo’ob Yucatáne’, ojéela’an tak walkila’ ts’o’ok u ts’a’abal kex ti’ u 18.38 por siientoil u kajnáalilo’ob le lu’uma’.
Ichil ba’ax ts’a’ab k’ajóoltbil tumen Instituto Nacional de Estadística y Geografía (Inegi), tu noj lu’umil Yucatáne’ yaan kex 2 miyoonesil 320 mil 898 u túul máako’ob, ts’o’okole’ ti’ tuláakal le je’elo’oba’, ts’o’ok u ts’a’abal u báakunae’ kex ti’ 426 mil 614 u túul máak, u ya’abil ti’ leti’obe’, nojoch máako’ob.
También te puede interesar: El 18 por ciento de la población de Yucatán ha sido vacunada contra Covid-19
U mola’ayil Secretaría de Salud ti’ le noj lu’uma’, tu ya’alaje’ yaan méek’tankaajo’ob tu’ux jach ts’o’ok ts’a’abal ti’ tuláakal u kajnáalo’obi’.
Beey a’alanil ts’o’ok u yúuchul Acanceh, Akil, Buctzotz, Chichimilá, Espita, Hunucmá, Izamal, Kanasín, Peto, Progreso, San Felipe, Temozón, Tekax, Ticul, Tinum, Tizimín yéetel Tixkokob.
Ti’ le méek’tankaajo’oba’, yaane’ jach ya’ab u kajnáalilo’ob yaan, je’el bix Acanceh, Hunucmá, Izamal, Kanasín, Peto, Progreso, Tekax, Ticul, Tizimín yéetel Tixkokob, tu’ux wa ka láaj mu’uchuk u máakil le kaajo’obe’, ku náakal 289 mil 185 u túul kajnáalo’ob.
U Jala’achil u Lu’umil Yucatáne’ ts’o’ok u k’a’aytike’, yaan u k’uchul uláak’ u báakunail Covid-19; ti’ le ts’ook k’uch tu k’iinil 4 ti’ abrile’, k’a’am tu ts’ooke’, 144 mil 760 u p’éel báakuna.
Ti’ tuláakal le ts’o’ok u k’uchule’, 129 mil 600 u p’éel báakunae’ yaan u k’a’abéetkunsa’al ti’al u ts’a’abal ti’ u nojoch máakilo’ob tu noj kaajil Jo’, ts’o’okole’ le uláak’ 15 mil 160 kun p’áatale’ u ti’al u ts’a’abal u ka’a jaatsil unaj u ts’a’abal ti’ u nojoch máakilo’ob yaan ti’ méek’tankaajo’ob, ba’ale’ tu’ux bíin yáax ts’a’abake’ yaan u k’a’aytal te’e k’iino’oba’.
Uláak’ méekt’ankaajo’ob tu’ux láayli’ ts’o’ok u chíikpajal chan yaan máaxo’ob ts’o’ok u ts’a’abal báakunae’, leti’ le je’elo’oba’: Dzidzantún, Seyé, Celestún, Hoctún, Cenotillo, Muxupip yéetel Tekit, tumen ts’o’ok u ts’a’abal 80 por siientoil ti’ kajnáalo’ob yano’ob te’elo’.
Ka’alikile’, yaan xan uláak’ méekt’ankaajo’ob tu’ux ts’o’ok u náakalo’ob tak tu 40 por siientoil u ts’a’abal, je’el bix Opichén yéetel Chemax.
Beyxan ti’al u yáax k’iinil abrile’, k’uch uláak’ ocho mil 190 u p’éel báakunao’ob ti’al u ts’a’abal u ka’a jaatsil unaj u yantal ti’ u ajmeyajilo’ob toj óolal yéetel u nojcoh máakilo’ob u méek’tankaajilo’ob Yucatán.
Le lunes 29 ti’ marzo máaniko’, k’uch xan 11 mil 740 u p’éel báakunao’ob, láayli’ xan yaan u k’a’abéetkunsa’al ti’al u nojoch máakil u méek’tankaajilo’ob le lu’uma’.
Beyxan le lunes 4 ti’ abril máanika’, u jo’opóopil u noj kaajil Jo’, Renán Barrera Concha, tu k’a’aytaj táan u láaj lik’sa’an ba’al ti’al u páajtal u káajal u ts’a’abal báakuna tu nojoch máakilo’ob le kaaja’, ti’ le p’is k’iinil ts’o’ok u yokola’.
U ti’al túun u béeytale’, yaan u ts’a’abal 16 u p’éel kúuchilo’ob ti’ jejeláas tu’uxo’ob ti’ le noj kaaja’, ti’al beyo’, ikil u yáalkab lajka’p’éel k’iino’obe’, u ts’a’abal báakuna’ ti’ kaaj, tumen tsoolil kéen ts’a’abak yóok’lal ba’ax k’iin ku máan u k’iin u k’aaba’ máak.
Ti’al u páajtal u ts’a’abal báakunae’, nojoch máake’ unaj u bino’ob te’e kúuchil kun ts’a’abile’, yéetel unaj u ye’esiko’ob jump’éel u chíikul ju’unil je’el bix kréedensiaal INE wa Clave Única de Registro de Población (CURP).
Ku jan je’elsa’al u ts’a’abal chéen jayp’éel k’iino’ob
Yéetel u t’aanil jala’acho’ob tu lu’umil Méxicoe’, yanchaj u je’elsa’al u ts’a’abal báakuna’ yóok’lal jayp’éel k’iino’ob, ti’ bolonp’éel méek’tankaajo’ob tu lu’umil Yucatán. Beey tu ts’áaj k’ajóoltbil u meyajnáalil Bienestar, oaquín Díaz Mena, ti’ reedes sosiiales.
Kex ma’ jtso’ol ba’axtene’, Díaz Menae’ tu ya’alaje’ yaan ma’ táan u ts’a’abal tu méek’tankaajil: Muna, Halachó, Teabo, Yaxcabá, Tecoh, Tzucacab, Dzitás, Sucilá yéetel Sotuta. Tak 7 ti’ abril kéen ch’a’ajolta’ak.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
