Abigail Uc Canché, juntúul maaya ko’olel béeychaj u táakapajal beey xmáasewal báaxal kuchnáal. Leti’e ka’alikil táan u líik’ile’ yanchaj u meyaj ich najo’ob ti’al u bo’otik u xook; tu yóok’lale’ tu béeykunsaj u ts’o’oksik u xookil dereechóo yéetel walkila’ táan u ketikubáaj ti’al u beetik u xpat a’almajt’aanil Distrito Federal V.
Ti’ jump’éel k’áat chi’ tsikbal beeta’abe yéetele’, Abigail tu ya’alaje’, yanchaj jejeláas ba’alo’ob úuch ti’ tu kuxtal, ba’ale’ tuláakal ba’ale’ ku chíimpoltik tumen tu yóok’lal le ba’alo’obo’ ts’o’ok u béeytal u k’uchul tak tu’ux yaan walkila’.
También te puede interesar: Abigail Uc Canché aspira a ser diputada del Distrito Federal V
“Ka’ache’ suuka’ane’ k t’anik k chiicho’ob beey maama, chéen ba’axe’ tene’ ma’ uts tin wichi’ tumen tene’ yaan juntúul in na’; le beetik ma’ táan in beetik beyo’, chéen ba’axe’ tumen ma’ tin beetaj ba’ax jets’a’an unaj in beetike’, in yuume’ tu taasen tu kaajil Jo’, tu íinternadoil ‘Madre Josefina’, tu’ux xáanchajen lajunp’éel winalo’obi’, ma’ tin wilaj in láak’tsilo’obi’”, tu k’a’ajsaj.
Abigaile’ ma’ béeychaj u beetik ba’al je’el bix jets’a’an unaj u beeta’al te’e íinternadoo’, le beetike’ túxuta’ab tu yotoch tuka’atéen, chéen ba’axe’ u yuumo’obe’ ma’ tu yóotajo’ob ka u p’at u xook.
In yuume’ tu k’ajóoltaj juntúul x-éenfermeraa ku meyaj Issste (Instituto de Seguridad y Servicios Sociales de los Trabajadores del Estado) le beetik tu t’anen meyaj ka’alikil ta’aytak in wokol xook tu múuch’kajtalil Francisco I. Madero; beey úuchik u káajal in meyaj chéen ich naj”, tu ya’alaj.
U ti’ale’, jach k’a’anan u chíimpolta’al máax ku meyajo’ob ich naj, beyxan k’a’anan ka yanak u páajtalilo’ob yóok’lal meyaj ku beetiko’ob, tumen u yojel bix u péech’óolta’al máak, beyxan u yojel bix u p’íitkunsa’al yéetel u tse’elel máak chéen yóok’lal ba’ax ku beetik.
Ti’al u yutsile’, k’éex u najil tu’ux ku meyaj, tu’ux ma’alob úuchik u k’a’amali’. 19 u ja’abil ka’aj ts’o’ok u beel; kex tumen ma’ utschaj tu yich u yuume’, táakmuk’ta’abij. Ts’o’okole’, jump’éel ba’ax u beetmaj ma’ u tu’ubsik u ch’i’ibale’ úuch tumen u yuume’ xáanchaj táan u meyaj tu yúuchben kaajil Mayapán, ikil u p’áatal kanani’i, tumen lalaj áak’ab u bin yéetel u kiiko’ob beyxan u sukuu’uno’ob.
Abigaile’ síij tu kaajil Telchaquillo, tu méek’tankaajil Tecoh, tu ja’abil 1961. Walkial’ kaja’an Acanceh, tu chan kaajil Tepich Carrillo, ts’o’okole’ ku ki’imak óoltik áantaj ku ts’a’abal ti’ tumen u paalal yéetel u yíicham ikil táan u ketikubáaj beey xbáaxal kuuch ti’ Distrito Federal V, ichil u múuch’kab almejenil Movimiento Ciudadano.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
