Kaja’ano’ob naats’ ti’ u ja’il u petenil Carmen, le beetike’ ts’o’ok u suuktal u yantalo’ob tu’ux ku máan máak, máaxo’ob xan tséentik. K’ulu’ wa Procyon lotore’ yaan kex óoxp’éel u jejeláasil, u ch’i’ibale’ mootschaja’an ti’ u baatsil Procyonidae.
Jacqueline May Díaz, máax k’a’aytik ba’alo’ob ti’ u múuch’kabil Desarrollo y Medio Ambiente, tu tsolaj k’ulu’obe’ ba’alche’ yaan jela’an ba’al ti’ u ch’i’ibalil, tumen jach yaan u na’ato’ob, ku béeytal tak u wach’ik nu’ukulo’ob, beyxan u nu’ukulil tu’ux ku pu’ulul ta’ míis yéetel tak joolnajo’ob.
Le ba’alche’a ma’ seen nojochi’ mix jach chichani’, ts’o’okole’ u yooke’ óoli’ je’el bix u ti’al wíinike’, tumen ku k’a’abéetkunsik tuláakal u táan ti’al u xíimbal. Jbioologóo Ricardo Robles Montes de Oca, tu ya’alaje’ je’el u p’isiko’ob ichil 50 yéetel 102 sentiimetros tu chowakil, tak tu nej, yéetel u aalile’ je’el u chukik ichil 4.5 tak 15.9 kilográamos. Beyxan je’el u kuxtalo’ob tak 16 ja’abo’ob wa ich k’áax ku xuulta’alo’ob, ba’ale’ u ya’abile’ ma’ táan u máan ti’ ka’ap’éel ja’abi’.
K’ulu’e’ ku jaantik óoli’ je’el ba’axak ba’al ka u kaxt ich k’áax, abal, ixi’im, p’aak, ichil uláak’ ba’al. Beyxan u bak’el muuch, kay wa ch’o’.
También te puede interesar: El mapache, con reputación de inteligente y travieso
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
