de

del

Ch’íich’il ja’: jabirú

Leti’e’ asab nojoch yaan tu lu’umil América, kaja’an Laguna de Términos
Foto: Larissa Vaccarini Ávila

Ku tukulta’ale’ Jabirú ch’íich’e’, leti’e’ asab nojoch yaan América, le beetike’ ku péektsilta’al tumen máaxo’ob k’a’aytik ka’aj xíimbalta’ak Pueblo Mágico de la Villa de Isla Aguada. Máaxo’ob ch’úuktiko’ob ch’íich’e’, ku ya’aliko’obe’ ku yila’al Isla del Carmen, Isla Aguada yéetel yaan tu’ux ti’ Sabancuy, beyxan tu bak’pachil Área de Protección de Flora y Fauna “Laguna de Términos”.

 

También te puede interesar: Ave acuática más grande de América, habita en la Laguna de Términos

 

Ch’íich’e’ k’ajóollta’an xan beey garzón soldado yéetel Jabiru mycteria, u siientifikoil k’aaba’. Ángel Leyva Herrera, u ajmeyajil u múuch’kabil Desarrollo y Medio Ambiente, A.C., ku ya’alike’ jabirúe’ sak u k’u’uk’mel, ba’ale’ tu káajbalil u kaale’ chak. Ka’anal, beyxan u pool, u koj yéetel u xaawe’, boox.

“Aal u koj, yéetel óol looloch. Kéen nojochchajake’ je’el u p’isik kex 12 pulgadasil u koje’. Yaan xan u sak p’oot tu pool, yéetel u xibil ba’alche’ile’ asab toj u koj ti’ u xch’upulili’”, tu ya’alaj Leyva Herrera.

Tu tsolaj xane’, Ichil uláak’ ba’alo’obe’ ku jaantiko’ob muuch yéetel kaan. Suuka’an u yila’al tu noojolil México, tak Centroamérica yéetel tu xamanil Sudamérica, tak tu xamanil Argentina. Kaja’an xan Laguna de Términos, Kaanpech.

Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan