U kajnáailo’ob Halachóe’ ku ya’aliko’obe’ ma’ tumen wa ma’ u k’áato’ob ka beeta’ab Tren Maya, chéen ba’axe’ táan u k’áatiko’ob ka jach sáasilkúunsa’ak ba’ax le táan u beeta’alo’, tumen chéen te’e baantao’, óoli’ chéen 50 u túul éejidatarioo’ob jet’sik ba’ax le kun beetbilo’, kex tumen maanal mil 800 u túulalo’ob, chéen ba’axe’ mix juntéen k’áatchibta’ako’ob yóok’lal ba’ax yaan u yil yéetel u ko’onol k’áax.
Fernando May Sosa, máax táaka’an ichil u múuch’kabil Comité de Lucha en Halachó, tu ya’alaj: Ma’ tumen wa ma’ k k’áat ka beeta’ak Tren Mayai’, ba’ale’ k k’áat ka beeta’ak tuláajkal ba’al sáasil.
También te puede interesar: Habitantes de Halachó exigen transparencia en construcción del Tren Maya
Le je’ela’, ku ya’aliko’ob tumen le domingo máaniko’, yanchaj jump’éel múuch’tambal tu’ux táakpaj u máakilo’ob Fondo Nacional de Fomento al Turismo (Fonatur), ba’ale’ chéen 50 u túul éejidatarioo’ob táakpajo’ob, ka’alikil 200 u túulalo’obe’ p’áato’ob táankab, beey úuchik u chíikpajale’, ma’ ya’ab máako’ob ooko’obi’, chéen junjaats le táan u beetiko’ob mokt’aan yéetel mola’ay manik k’áaxo’ob.
“Táan k kaxtik ka béeyak u yantal tsikbal yéetel Jala’acho’ob, tumen ti’ le múuch’tambal máaniko’ ma’ béeychaj k táakpajali’, ts’o’ok k-ilike’ yaan ya’abach ba’al ma’ sáasiltako’obi’, je’el bix le 55 u túul máak ook te’elo’ chika’an u yéet máano’ob u jo’olpóopil le kaajo’, máax ma’ táan u beetik ba’al jach sáasili’”, tu ya’alaj.
Beyxan, tu ya’alaje’, ti’ le yáax múuch’tambalo’ob beeta’ab ti’al u ts’a’abal k’ajóoltbil jach bix le meyaj ku tukulta’al u beeta’al tumen u jala’achil u noj lu’umil Méxicoe’, ma’ táakpaj mixmáak ti’ u Ásambleail le Éejidoo’.
“Chéen leti’ob, yéetel le komis, ku jets’iko’ob ba’ax kun beetbil, beyxan bin kéen úuchik u jets’t’aanil múul meyaj yóok’lal bej tu’ux kun máan Tren Maya. Beyxan, t-ilaje’ mix máak ti’ Procuraduría Agraria táakpaji’, yaan to’on bix k e’esike’, u délegadail le mola’ayo’, Rita Chuil, ma’ tu mokts’íibtaj le ju’uno’”, tu ya’alaj.
Beyxan, tu ya’alaje’, ma’ patal bix beeta’anik ba’al tak walkila’, tumen chéen u t’aan wa jaytúul máak ku yu’ubali’. Tu tsikbaltaj xane’, ts’o’ok u yojéeltike’ yaan tu’ux ts’o’ok u bo’otal u tojol le k’áaxo’obo’ ichil 20 yéetel 39 miyoonesil pesos, ba’ale’ ti’ leti’obe’ chéen kamp’éel miyoon táan u ts’a’abal ti’ob.
“Mina’an bix k-ojéeltik jach ba’ax u jaajil le mok’taan ts’o’ok u je’ets’el tak walkila’, mix xan jaytúul ts’o’ok u ya’alik je’el u konik u k’áaxi’. Ma’ tumen wa ma’ k k’áati’, chéen ma’ ki’imak k óol yéetel bix táan u beeta’al ba’ali’. Chéen k k’áat ka sáasilkúunsa’ak”, tu ya’alaj.
Fernando Maye’ tu tsikbaltaj xane’, ti’ le múuch’tambal beeta’abo’, táakpaj xan u ajmeyajilo’ob u mola’ayil Barrientos y Asociados, ti’al u tiskbalta’al bix kéen máanak le k’áaxo’obo’, le beetik ku tukultiko’ob k’a’anan u yojéeltiko’ob ba’ax ts’o’ok u je’ets’el.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
