Jo’oljeak martese’, yáax e’esa’ab u cha’anil Mujeres luciérnagas, abriendo las puertas a la cultura, beeta’an ich maaya t’aan, tu’ux transtáakbesa’ab máak, tumen ti’al u beeta’ale’ táakpaj trans ko’olelo’ob.
Ichil 28, 29 yéetel 30 ti’ junio, beyxan u yáax k’iinil julio, láas 8 áak’abe’ yaan u páajtal u cha’antal ba’ax meyajta’ab ti’ jayp’éel u méek’tankaajilo’ob Yucatán.
También te puede interesar: Proyectan serie documental transincluyente en lengua maya
X áaktibistáa Dafne Aguilar Martínez, máax pata’an u k’aaba’ beey Muñeca Aguilar, tu ya’alaj le meyaja’ táan u kaxta’al u chíikbesa’al bix u kuxtal ko’olel yaan te’e mejen kaajo’obo’.
“Jats’uts meyaj tumen ko’olel yéetel meyajnaja’anene’ ku chíikbesiko’ob u kuxtal uláak’ jejeláas ko’olel; kamp’éel cha’ano’ob tu’ux ku chíikpajal x ch’úupalal, ichilo’obe’ ti’ yaan transo’obi’”, tu tsikbaltaj.
Tu tsolaje’, ti’ jump’éele’ ku chíikpajal jayp’éel ba’al yóok’lal jéetsméek’, bix u beeta’al yéetel ba’ax k’a’abéet. Ti’al le meyaja’ chéen táakpaj ko’olel, ikil u kaxta’al u jeel chíimpolta’al ba’ax suuk u beeta’al ti’ kuxtal kaaj.
Dafnee’ tu ya’alaj uláak’ k’a’anan ba’al ku chíikbesa’al te’e cha’ano’obo’, leti’e’ yaan u yil yéetel ko’olel ku mu’uk’an meyaj yóok’lal u k’áaxil, uláak’e’ ku tsibalta’al ba’al yóok’lal sutup’ wa sutub, suuka’an u k’a’abéetkunsa’al ti’al u séeb tóops’a’al u t’aan paalal.
Beyxan tsikbalta’ab u meyak ko’olel yaan ti’ le mejen kajao’ob yéetel ba’ax ku beetik ti’al u yantal ba’al u tséent u baatsilo’ob.
Yóok’lal u ts’ook ba’ala’, Dafnee’ ku tukultik k’a’anan u chíikbesa’al u meyaj ko’olel kuxa’an jáal ja’, tumen láayli’ múul meyaj ku beetiko’ob ti’al u páajtal u yáantajo’ob náajal tu kaajalo’ob, beyxan tu yotocho’obi’.
“Kéen k u’uy wa ba’ax yóok’lal ‘u ko’oelilo’ob mejen kaaje’’ ku yáax taal ti’ k tuukule’, u ko’olelilo’ob u noojolil le lu’uma’, ba’ale’ óoli’ mix juntéen ku tuukul máak yóok’lal le yano’ob Sisal, Chabihau yéetel uláak’ tu’uxo’ob yaan ko’olel ku meyaj ti’ múuch’kabilo’ob, tumen yaan ti’ leti’obe’ chuk kay ku beetiko’ob”, tu ya’alaj.
Cha’ano’obe’ yaan u páajtal u cha’antal ti’ u reedes sosiaalesil Secretaría de la Cultura y las Artes (Sedeculta).
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
