Ka’aj ts’o’ok u beeta’al áasamblease’, u kajnáalilo’ob Celestún, Kinchil yéetel San Fernando, Maxcanúe’ tu káajs u tsikbaltiko’ob yéetel u jets’iko’ob wa yaan u táakmuk’tiko’ob u meyaj nukuch graanjaob tu’ux ku tséenta’al k’éek’en tu kaajalo’ob, wa yaan u k’áatiko’ob ka k’a’alako’ob kéen beeta’ak u ts’ook k’áatchi’itajil kaaj.
Máaxo’ob táaka’an ich Consejo Maya del Poniente Chik’in Ja’ - Kinchil, Consejo Maya del Poniente Chik’in Ja’- Celestún yéetel ich Colectivo de Atención Comunitaria U yutzil kaj, táakmuk’ta’abo’ob tumen u múuch’kabil Indignación, ti’al u páayt’antiko’ob kaaj ti’al u tsiklbalta’al ti’ob ba’axo’ob talamil je’el u taasik ti’ yóok’ol kaab, beyxan ti’ u toj óolalo’ob, kéen meyajnak u kúuchilo’ob ts’éentajil k’éek’eno’ob.
También te puede interesar: Culminan fase informativa para decidir permanencia de granjas porcícolas
U k’áatchi’ibta’al kaaje’ tukulta’an u beeta’al le 25 ti’ julio ku taala’. Le beetik múuch’kabilo’obe’ tu ts’áaj u yojéelt kaaje’ u jejeláasil ba’al tu yojéeltaj yóok’lal le kúuchilo’ob tu’ux ku tséenta’al le k’éek’eno’obo’, tumen chíikpaje’ ku k’askúuntiko’ob ja’ yaan yáanal lu’um ichil k’áaxo’ob tu’ux kaja’an máak, tumen le je’elo’ jump’éel ba’al ku taasik u jejeláasil talamilo’ob tu paachil k’iin.
Ich káastelan yéetel ich maaya t’aane’, múuch’kabilo’obe’ tu k’áataj ti’ kajnáalo’obe’, ka bin táakpajako’ob ti’ k’áatchi’itajil yaan u beeta’al ti’ kaaj, tu’ux chéen jump’éel ba’al kun k’áatbil: beye juntúul máak táaka’an ti’ kaaje’, ka ts’áak wáaj u páajtalil ti’ u yuumil u kúuchil u tséenta’al k’éek’eno’ob ti’al ma’ u p’atik meyaj ku beetik ti’ k lu’umili’.
Chéen ka’ap’éel ba’al ku yutstal a núukik: beey wa ma beyi’.
Indignacióne’ tu ya’alaj u k’a’ananil u yu’ubal tuláakal t’aan ku jóok’ol ti’ kaaj, beyxan u páajtalil u k’áatchii’ibta’al kaaj, tumen le je’elo’ jump’éel páajtalil unaj yaan ti’ tuláakal máasewal kaajo’ob tu táan nukuch mola’ayo’ob, ts’o’okole’ ma’ mantats’ u beeta’al je’el unaje’.
Le beetik tu jets’ajo’ob: “Mix juntéen ka ka’a beeta’ak ba’al wa ma’ to’on jets’iki’”, ti’ u yóoxp’éel kaajo’ob tu’ux beeta’ab múuch’tambal, ti’al beyo’ u k’áata’al ti’ kajnáalo’obe’ ka u ba’atelto’ob páajtalil yaan ti’ob ti’al u jets’iko’ob ba’ax u k’áato’ob beey kaaj.
Ichil máaxo’ob táakpaje’, yanchaj u ka’a jaatsil tuukul. Máaxo’ob éejentik u meyaj nukuch mola’ay, ba’ale’ yanchaj xan ma’ táan u yóotiko’obi’, tumen tu ya’alajo’obe’ ma’ u k’áat u ts’áajo’ob ja’ yaan ti’ kaaj ti’al u ts’a’abal ti’ k’éek’eno’obi’, mix xan u k’áato’ob ka k’asak lu’um yóok’lal u ta’ le ba’alche’obo’.
Ba’ale’ u meyajnáalilo’ob nukuch mola’aye’ tu ya’alajo’obe’ uts ka p’áatak meyaji’, tumen ku ts’áak u páajtalil u yantal meyaj ti’ob yéetel u jóok’sa’al táanil kaaj.
Ba’ax kun chíikpajal kéen k’áatchi’ibta’ak kaaje’ yaan u ts’a’abal k’ajóoltbil tu táan u yóox jaats meyajil jala’ach yéetel yaan u k’áata’al ka chíimpolta’ak ba’ax u k’áat kaaj yóok’lal le je’ela’.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
