de

del

Sa’at u kuxtal Don Chumin, máax tu kanaj u beet u tsikbalil u tsikbalilo’ob maaya kaaj

Áantajnaj ti' noj meyajo'ob je'el bix Diccionario Maya Cordemex
Foto: Captura de pantalla

Tu k’iinil ka’awjeak, 26 ti’ jullioe’, sa’at u kuxtal juntúul nojoch máak seen meyajnaj yóok’lal maaya t’aan, leti’e’ j ts’íib Domingo Dzul Poot, máax síij tu lu’umil Kaanpech, tu winalil mayo ti’ u ja’abil 1927. K’ajóolta’ab yóok’lal meyaj tu beetaj je’el bix u ts’íibil tsikbalo’ob, beyxan tu kanaj u xak’alt u jejeláasil ts’íibil k’ab beetchaj tumen úuchben maayaob yéetel tu beetaj u sutt’aanil. Ichil le jach k’ajóolta’ano’obo’ ti’ yaan u sutt’aanil u ts’íibilo’ob Chilam Balam yéetel kili’ich biblia. 94 u ja’abil ka’achij.

Yuum Domingo Dzule’ síij tu méek’tankaajil Bécal, tu noj kaajil Calkiní, Kaanpech. Yáax káaj u xook tu kaajal yéetel Hecelchakán. Ka’aj táankelemchaje’, bin kajtal tu noj kaajil Jo’, Yucatán, ti’al u yokol xook Colegio Americano, tu’ux tu xokaj u séekundariai’. 

 

También te puede interesar: Falleció Domingo Dzul Poot, traductor del 'Chilam Balam' y la biblia

 

Ka’aj ts’o’oke’, máan kaambal Seminario Teológico Presbiteriano tak ka’aj tu ts’o’oksaj u xookil ti’al u beetik u Presbíteroil, beey jets’a’an tu kúuchil Internet Enciclopedia de la Literatura en México (Elem).

Tu k’iinil kuxa’ane’, don Chumín, je’el bix u t’a’anal ka’ach tumen máaxo’ob k’ajóoltmajile’, tu ts’áaj u yóol ti’al u kaláantik yéetel u ts’aatáantik ba’ax suuk u yu’ubal, u yi’alal ich maaya kaaj, je’el bix xan u ts’íibil tsikbalo’ob suuk u yu’uba’al te’e lu’uma’, wa ichil u láak’tsilo’ob. 

Tu beetaj xan u Ministro Evangélicoil ichil u méek’tankaajilo’ob yaan tu petenil Yucatán. Tu ja’abil 1974e’, tu k’ajóoltaj Alfredo Barrera Vásquez yéetel Ernesto D. Mathews, ka’atúul j lingüistaob máax yéetel múul meyajnaj ti’al u beetik Diccionario Maya Cordemex, úuchik u k’ubéenta’al tumen Federico Ríos Seco Gutiérrez, máax jo’olbesik Cordemex.

Tu ja’abil 1977, tak 2006, meyajnaj tu kúuchil Departamento de Historia, ti’ u mola’ayil Instituto Nacional de Antropología e Historia Inah, yaan tu noj kaajil Jo’, tu’ux tu beetaj u meyajil paleografía.

Maanal wakp’éel áanalte’ob tu ts’íibtaj. Tu jo’olbesaj yéetel tu beetaj u xaak’alil úuchik u máansa’al ti’ ju’un u ts’íibil El Chilam Balam de Chumayel. beyxan áantaj úuchik u beeta’al u sutt’aanil kili’ich Biblia, ich maaya t’aan, je’el bix xan úuchik u beeta’al u áanalte’il Recetario de indios en lengua maya.

Yóok’lal meyaj tu beetaje’, yanchaj jayp’éel chíimpolalo’ob ku k’u’ubulo’ob ikil u yúuchul ts’íibe’ tu’ux j ts’a’ab u k’aaba’ je’el bix leti’o’. Ts’o’okole’ chíimpolta’ab xan yéetel ​​Medalla Yucatán 2012, te’e ja’abil je’elo’.

Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan