Le domigno máanika’ unaj ka’ach u ts’ook bo’ota’al k’áax ikil táan u beeta’al Tren Maya; u beele’ yaan u máan tu éejidoil Calkiní, p’aatal kex 84 kilómetros náachil ti’ u noj kaajil Kaanpech, ba’ale’ u jo’olpóopil kaaj káaj u meyaj octubre ti’ u ja’abil 2020, jo’olbesa’an tumen Anselmo Jesús Ku Chab, tu ts’áaj k’ajóoltbile’, leti’e’ jo’olpóopil yaan ka’ache’ máax k’am chéen jump’éel cheekée tu’ux bo’olchaj 10 miyoonesil 300 mil pesos, ba’ale’ mix ba’al ojéela’an yóok’lal xaak’al ti’al u yojéelta’al bajux u tojol le k’áaxo’, tumen u mola’ayil Instituto de Administración y Avalúos de Bienes Nacionales (Indaabin) beetej.
Tu ya’alaje’ le maanal 10 miyoonesil pesos bo’otabe’ kéet t’o’ox ichil le maanal 530 u túul éejidatarioo’ob yaan te’elo’, yéetel ka’aj ts’o’ok u beeta’ale’, ila’ab asab ya’ab k’áax le yano’, tumen yanchaj uláak’ 70 mil 300 metros kuáadrados óota’ab tsikbaltbil ba’ale’ le bajux kun bo’otbil yóok’lale’ yaanal u tojol, chéen ba’axe’ ma’ xan sáasilkúunsa’ab ti’obi’, óota’ab ts’a’abil 2 miyoonesil 46 mil pesos, le beetik leti’obe’ ma’ tu k’amajo’obi’ tumen ku tukultiko’obe’ ma’ le u tojoli’.
También te puede interesar: Rechaza ejido de Calkiní más de 2 mdp de Fonatur
“Le 25 ektaareas yáax bo’ota’abe’, tu tojoltaj maanal 41 pesos u meetroil kuáadrado, ba’ale’ u yalabil ukp’éel eektareae’ chéen a 29 pesos u bo’otiko’ob, ma’ patali’, to’one’ k k’áat k ojéelt ba’ax u jela’abil, ba’ale’ ka’aj bo’ota’ab xan le 10 miyoonesil pesose’ ma’ xan sáasilkúunsa’ab wa yaan yaanal ba’al ku bo’ota’ali’, ma’ k ojel bix yaniki’, mix xan k ojel ba’ax ku yilko’ob ti’al u jets’iko’ob bajux ku tojoltik”, tu ya’alaj.
Beyxan tu ya’alaje’ chéen leti’e’ cheekée p’áat ti’ob te’elo’, ma’ je’ex le j ts’a’ab tu éejidoil Miguel Alemán, Candelartia wa 5 de Febrero, Champotón, tumen te’e yáax kajo’ k’uba’ab ka’ap’éel cheeke ba’ale’ ka’aj k’e’ex u komisili’ ila’abe’ kamp’éel tu k’amajo’obi’, ka’alkil ti’ le uláak’ jump’éel kaajo’, k’a’am ka’ap’éel cheekei’ ba’ale’ ka’aj ila’ab xan yaan ba’al jela’an ti’ bix u beeta’al ba’ale’, ma’ j óota’ab k’ambil u yóoxp’éel cheekei’.
Ku Chabe’ ku tukultike’ wa mina’an mix ba’al jela’ane’, máaxo’ob chíikbesik u jaats meyajil Tren Maya tu lu’umil Kaanpech, je’el bix xan Fondo Nacional de Fomento al Turismo (Fonatur), Procuraduría Agraria (PA), Registro Agrario Nacional (RAN) yéetel u jeel mola’ayo’ob táaka’ano’ob te’e meyajo’, yaan u sáasilkúunsiko’ob ba’al tu táan éejidataario’ob, ts’o’okole’ yaan u beetiko’ob múuch’tambal beyxan yaan u yutsil k’amiko’ob le bajux unaj u bo’otiko’ob yóok’lal k’áax.
“K ojel k’áaxe’ u ti’al le noj lu’uma’, ba’ale’ ti’alinta’an tumen éejido. Ma’ tumen wa ma’ táan k óotik ma’ u beeta’al le meyajo’, ba’ale’ k ojel ba’ax le ku beetbilo’ yéetel ba’ax ku taal tu paach, chéen ba’axe’ ts’o’ok u náakal k óol k ilik u máano’ob tak óok’ol tumen ma’ k ojel ya’abach ba’al, ba’ale’ walkila’ táan u bin k na’atik uláak’ ba’alo’ob”, tu ts’ook a’alaj.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
