Ichil tse’ek suuk u beetik lalaj ja’atskab k’iine’, jala’ach Andrés Manuel López Obradore’ tu k’a’aytaje’, yaan u beeta’al nu’ukbesaj ti’al u nojochkíinsa’al k’áax kaláanta’an yaan ichil u yúuchben kaajil Tulum; tu ya’alaj xane’, tu kúuchil u jáayal péepen k’áak’ te’e kaajo’ yaan u yila’al ka yanak tuláakal ba’ax unaj ti’al u kaláanta’al yóok’ol kaab.
“Yaan u nojochkíinsa’al k’áax bak’pachkaláanta’an tu yúuchben kaajil Tulum, le tu’ux yaan walkil u kúuchil u jáayal u péepen k’áak’il Marinae’ yaan u múuch’ul yéetel uláak’ k’áaxo’ob, ts’o’okole’ yaan u k’a’alal ti’al u kaláanta’al mil ektaareas ti’al u yantal kúuchil ti’al u náaysik u yóol máak, ba’ale’ tu’ux ma’ táan u líik’sa’al mix jump’éel kúuchili’”, tu ya’alaj jala’ach.
Le túumben k’áax kun k’albilo’ yaan u ts’a’abal ti’al u náaysik u yóol máak, ts’o’okole’ te’elo’ yaan u yantal jejeláas bej ti’al u xíimbal máak, wa u na’tik t’íinchak balak’ ook.
También te puede interesar: Ampliarán área de reserva de la zona arqueológica de Tulum
Úuchik u k’áata’al ti’ ba’al yóok’olal u kúuchil u jáayal péepen k’áak’ tu kaajil Tulume’, López Obradoree’ tu ya’alaj yaan u jach ts’aatáanta’al ka beeta’ak tuláakal ba’ax unaj ti’al u kaláanta’al yóok’ol kaab. Román Meyer, máax jo’olbesik Sedatue’, leti’ kun kaláantik ka no’ojan beeta’ak ba’al.
Ti’ Meyere’ k’ubéenta’an u jo’o jaats bejil Tren Maya (ku náakal Tulum); jala’ach tu ya’alaje’, ki’imak u yóol tumen u kúuchil u jáayal péepen k’áak’e’, ti’ kun beetbil ichil maaya lu’um, máaxo’ob uts u yilko’ob ba’ax ku taal u beeta’al tumen u jala’achilo’ob u lu’umil México.
López Obrador tu ka’a a’alaje’, ti’ éejidatario’obe’ yaan kex sieen mil ektaareasil k’áax, ti’ le je’elo’obo’ u kúuchil u jáayal péepen k’áak’e’ (yaan u ts’a’abal ichil u k’áaxilo’ob u méek’tankaajil Felipe Carrillo Puerto yaan u k’a’abéetkunsik mil 200.
Tu ya’alaj xane’, éejidatario’obe’ ts’o’ok u ye’esiko’ob je’el u yóotiko’ob táakpajal ti’al u múul beeta’al u suut taak’in yóok’lal meyajo’ob yaan u beeta’al te’e túumben kúuchil u jáayal péepen k’áak’, le beetike’ jach ki’imak u yóol tumen ti’ siijilo’obi’.
Tu ka’a a’alaje’, tu éejidoil Felipe Carrillo Puerto ts’o’ok u ts’a’abal tuláakal ba’ax k’a’abéet ti’al u yúuchul meyaj. “Jeets’el u yóolo’ob, ts’o’okole’ k níib óoltik, kex beyo’ yaan wal máax xan ma’ ki’imak u yóol yéetel ba’ax ku beeta’al, tumen tu tukultajo’ob yaan u kaxtik utsil chéen u ti’alo’ob, je’el bix suuka’an ka’achij”, tu ya’alaj.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
