de

del

Foto: Juan Manuel Valdivia

Jala’ach Carlos Joaquíne’ tu k’a’aytaje’, ti’ jayp’éel tu’uxo’ob ti’ u kaajil Tulume’, yóok’lal bix u lu’umile’, sajbe’entsil ti’al u beeta’al nukuch meyajo’obi’, le beetike’ tukulta’ab u beeta’al jump’éel meyaj ti’al u nojochkíinsa’al Parque Nacional, tak tu noojolil le kaajo’: “táan k t’aan yóok’lal meyaj ti’al u líik’sa’al uláak’ ba’alo’ob ka’alikil táan u beeta’al Tren Maya, ts’o’okole’ yaan u yáantik Tulum ti’al u utsil xíimbal yéetel u no’ojan yantal ka’alikil u kaláantik u beel ja’ ku máan yáanal lu’um yéetel le tu’ux ku k’uchul máak tak jáal ja’’.

Úuchik u beeta’al k’a’aytajil tumen jala’ach Andrés Manuel López Obrador, le lunes máaniko’, Carlos Joaquíne’ tu ya’alaje’ yaan jayp’éel meyajo’ob táan u múul beeta’al yéetel Fondo Nacional del Fomento al Turismo (Fonatur), Instituto Nacional de Antropología e Historia (INAH), Secretaría de Medio Ambiente y Recursos Naturales (Semarnat) yéetel Comisión Nacional de Áreas Naturales Protegidas (Conanp).

 

También te puede interesar: Tendrá Tulum un crecimiento sustentable, asegura gobierno de QRoo

 

Yóok’lal Parque Nacionale’, tu ya’alaj ts’o’ok u chan yantal u t’aanili’, ba’ale’ mokt’anta’ab ichil mola’ayo’ob yéetel u jala’achil Méxicoe’ ka ya’abak meyaj beetbil te’e baantaa’, ikil u yutsil tukulta’al bix kéen nojochkíinsa’ak kaaj. 

“K’a’anan meyaj le kun beetbil te’e baantao’, tu’ux ma’ táaka’an u beeta’al kúuchilo’obi’, chéen u tso’olol yéetel u k’a’abéetkunsa’al jáal ja’, beyxan u nu’ukil u k’a’amal aj xíinximbal máako’ob, ba’ale’ ma’ te’e jáal ja’o’, chéen te’e tu’ux ku cha’abal u yantal máako’”, tu ya’alaj jala’ach.

Tu ya’alaj xane’, yóok’lal ba’ax k’ajólta’an beey “la fractura de Holbox”, táan u yila’ale’ sajbe’entsil le baantaila’ ti’al u beeta’al wa ba’ax meyajil, le beetike’ táan u tukulta’al u nojochkíinsa’al ba’al te’e noojol baantailo’, ti’al xan u núup’ul yéetel Tren Maya.  

Tu súutukil u t’aan, u séekretarioil Desarrollo Territorial Urbano Sustentable, Carlos Ríos Castellanose’, tu ya’alaj meyajo’obe’ táaka’an xan ti’ le táan u beeta’al yóok’lal u kúuchil u jáayal péepen k’áak’, “nuup’ul yéetel meyaj tukulta’an u beeta’al ti’al u nojochkíinsa’al kaaj”. 

Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan