de

del

Foto: Fernando Eloy

César Arellano García

U promeedyoil tu noj lu’umil México yóok’lal loobilaj ku yantal yéetel yaan ba’al u yil yéetel kiis buuts’e’, lik’ul u ja’abil 2015e’, xoka’an naakal 378 mil 504 u p’éelal, ts’o’okole’ tu yóok’lal le je’ela’, j kíim kex 16 mil u túul máak; u k’áat u ya’ale’, ichil jump’éel k’iine’ yanchaj u mu’ukul 44 kimen máak tu yóok’lal, beey tu ya’alaj Arturo Cervantes Trejo, máax jo’olbesik Alianza Nacional por la Seguridad Vial (Anasevi).

Ichil ba’ax xak’alta’an tumen le mola’ayo’, ichil lajuntúul máak kíim ti’ le noj lu’ume’, kantúule’ xíimbalil u máano’ob. Beyxan ti’ lajuntúul máak kíime’, uktúule’ máako’ob ma’ kéet yaniko’ob yéetel máaxo’ob biinsik jump’éel kiis buuts’ (xíimbal máak, aj t’íinchak balak’ ool yéetel máaxo’ob ku máano’ob ti’ mootóo). Beyxan, u sajbe’entsil u kíimil máak kéen úuchuk loobil yéetel kiis buuts’e’, ku yantal ichil máaxo’ob xíimbalil u máano’ob, máaxo’ob ku máan ti’ mootóo yéetel máaxo’ob ku biinsa’al ti’ le kiis buuts’o’obo’.

 

También te puede interesar: Cada año 16 mil muertes por accidentes de tránsito en México: Anasevi

 

Beey túuno’, u sajbe’entsil u kíimil máax xíimbalil u máan kéen úuchuk loobilaj yéetel kiis buuts’e’ ts’o’ok u yéemel, tumen ka’ache’ náakan 25.5 por siientoil u sajbe’entsilil; wa aj t’íinchak balak’ ooke’ lelo’ 18.1 por siientoil éema’an, ba’ale’ ti’al máax ku bin ti’ mootoe’ na’akij tumen k’ucha’an tak 38.9 por siiento yéetel ti’al máaxo’ob ku biinsa’al ti’ le kiis buuts’o’obo’ na’ak xan tumen k’uch tak 22.7 por siiento.

“Le xookilo’oba’ ma’ leti’ u jach k’aasil ba’ali’; ba’ax beetik u jach péek u yóol máake’, leti’ u yila’al ja’ab man ja’abe’ maanal 170 mil u túul mexikanoilo’ob ku yúuchul noj loob ti’ob tu yóok’lal. Asociación Mexicana de Instituciones de Seguros ku tukultike’ sáansamale’ maanal 14 mil wa ba’ax loobilajil yéetel kiis buuts ku yantal”, tu ya’alaj.

Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan