U ja’abil 2021e’ yaan u ts’o’okol x ma’ ts’aakil PrEP (profilaxis prexposición) ti’al u yáantikubáaj máaxo’ob tsaayal ti’ VIH, beey úuchik u ya’alik Roberto Guzmán Rodríguez, máax táaka’an ichil u múuch’kabil Redpositiva Quintana Roo; leti’e’ tu ya’alaj xan te’e ja’aba’ jets’a’ab xáanchaj u yojéelta’al diagnoostikos tumen ma’ yanchaj prueebas ichil u ja’abil 2020i’.
Tu péetlu’umil Quintana Rooe’ yaan u ts’o’okol le ja’aba’ yéetel u jach ya’abil u xookil máax ti’ túumben tsa’ay le k’oja’anila’, tumen náak tak 49 por siiento u taasail, “le je’ela’ u k’áat u ya’ale’ óoli’ u chúumukil máaxo’ob ku beetik u prueebail VIH tsaayal ti’ yéetel kuxa’an yéetel”.
J áaktibistae’ tu ya’alaje’ tu ja’abil 2020e’ jach ma’ ya’abchaj ti’ jaytúul máak tsa’ay ti’ le k’oja’ana’, wa ku ke’etel ti’ le beyka’aj máak ti’ tsa’ay tu ja’abil 2019, tumen ma’ xan ya’abchaj u beeta’al prueebas ichil tuláakal u noj lu’umil México, úuchik u yéemel 53 por siientoil u beeta’al, le beetike’ ma’ xan séebchaj u yila’al wa tsaayal ti’ máaki’. Beey túuno’, le ka’aj jeel beeta’ab prueebas ti’al u yila’al wa tsaayal ti’ máak VIHe’, xáanchaj u yojéelta’al.
También te puede interesar: Denuncian desabasto de medicamentos para VIH en QRoo
Roberto Guzmán tu ya’alaje’, u ts’ook ka’aj ojéelta’ab tsaayal le k’oja’ana’, ila’ab yanchaj ichil táankelemo’ob yaan u ja’abil 23 yéetel 29, u ya’abile’ xiibo’ob ti’ LGBT+ kaaj.
Tu ya’alaje’ tak walkila’ “chéen ti’ tsikbal úuchik u p’áatal” u beeta’al u nu’ukbesajil PrEP wa profilaxis prexposición, ku beeta’al kéen ts’a’abak ts’aak ti’ máaxo’ob sajbe’entsil u tsa’ayal ti’ob úuchik u kóojolo’ob yiknal le k’oja’anilo’.
“Le ts’aako’oba’ ku meyaj ti’al ma’ u tsa’ayal ti’ máak le k’oja’anilo’, ku páajtal u lu’uk’ul ti’ ya’abach winalo’ob ti’al ma’ tsa’ayal VIH, ba’ale’ wa kóojech tu’ux yaan le k’oja’anilo’ ku lu’uk’ul 28 k’iino’ob, ba’ale’ walkila’ mina’an; k’a’abéet manbil ts’o’okole’ ko’ojtak; jump’éel PrEPe’ je’el u tojoltik tak 14 mil pesos”, tu ya’alaj.
Máax jo’olbesik Redpositiva tu ya’alaje’, le ja’aba’ táan u ts’o’okol, ts’o’okole’ mina’an mix jump’éel nu’ukebsaj ti’al u ts’aatáanta’al ba’ax táan u yúuchula’, mix xan ti’al u yila’al ba’ax je’el u beeta’al yóok’lal máaxo’ob tsaayal ti’ VIH te’e péeltu’umo’, ts’o’okole’ unaj u yila’al ti’al ma’ u ya’abtal ti’ máax ku tsa’ayal le k’oja’anila’.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
