Yóok’lal mola’ayil Petróleos Mexicanose’ (Pemex) táan u alab óolta’al ka utsil béeyak u beeta’al u suut taak’in Ciudad del Carmen úuchik u k’a’aytal u yantal taak’in ti’al u ya’abkunsa’al le beyka’aj íidrokarburos ku beeta’ali’, yéetel tumen máansa’ab meyaj te’e kaajo’ kex 2 mil 500 u túul aj m qeyajnáalo’ob yano’ob ka’ach tu chuun kúuchil le mola’ayo’.
Talamilo’ob yanchaj yóok’lal u pak’be’en k’oja’anil Covid-19 tu ja’abil 2020e’ tu beetaj u yéemel u náajalil le mola’aya’ tak yóok’ol 480 mil 966 miyonesil pesos, ts’o’okole’ ichil ba’ax tu ts’áaj k’ajóoltbil Pemexe’, le je’elo’ ku chíikbesik maanal u 38.2 por siientoil náajal ch’éen u yantal tu ja’abil 2019.
También te puede interesar: Pemex, entre Covid-19 y accidentes, vislumbra futuro ''esperanzador''
Beyxan, ichil ba’ax ts’a’ab k’ajóoltbil tu kúuchil Internet Pemexe’, a’alabe’ ichil tuláakal náajal yanchaj tu ja’abil 2020e’ éem 32 por siientoil ti’ le beyka’aj unaj u k’amik ka’acho’. Ti’al u ja’abil 2020e’, tu péetlu’umil Kaanpeche’, káaj u luk’sa’al meyaj ti’ máak te’elo’; yanchaj u beeta’al beyo’ ti’al u ch’éenel u seen páak’al k’oja’an ti’ aj meyajo’ob yaan te’e pláataformao’.
Covid-19
Tu k’iinil 10 ti’ abril ti’ u ja’abil 2020e’ leti’ ka’aj yáax chíikpaj Covid-19 tu kúuchil Pemex. Páak’ ti’ kantúul u aj meyajilo’ob ti’ u pláataformail Abkatún Alfa de Petróleos Mexicanos (Pemex) yaan tu Sondail Kaanpech.
Tu ja’abil 2020e’ yanchaj u biinsa’al yiknal ts’akyaj mil 840 u túul máak yaan ka’ach tu pláataformail Pemex, tu Sondail Kaanpech. Ti’ le je’elobo’ 922 u túulale’ meyajnáalo’ob ti’ le mola’aya’, 914 u túulale’ ti’ uláak’ jejelás mola’ay u taalo’ob yéetel kantúule’ u ti’al Secretaría de Marina (Semar).
Ichil k’a’aytajil tsikbal beeta’ab tumen Pemex tu k’iinil 21 ti’ diciembre ti’ u ja’abil 2021e’, yanchaj 3 mil 802 máax sa’at u kuxtal ti’ kúuchilo’ob ts’akyaj, ti’ le je’elobo’ 645 táan ka’ach u meyajo’ob, mil 823e’ ts’o’ok u júubilartikubáaj ka’achij, mil 317 u láak’ meyajnáalo’ob yéetel 17 u túulale’ yaanal máak.
Úuchik túun u ts’a’abal báakuna ti’ aj meyajo’obe’, ch’éen u seen páak’al k’oja’anil ichil u pláataformasil Pemex, beyxan máaxo’ob ku kíiimilo’ob tu yóok’lal.
U ka’a líik’il
Kex yóok’lal jayp’éel talamilo’ob yanchaj tu péetrolero kúuchil yaan tu Sondail Kaanpech, ichil enero tak octubre ti’ u ja’abil 2021e’, le beyka’aj meyaj ku beetik Pemexe’ náak tak jump’éel miyoon 665 mil u báarrilesil petrooleo sáansamal, ts’o’okole’ le je’elo’ tu ye’esaj ya’abchaj yóok’ol u 1.03 por siientoil wa ku ke’etel láayli’ ti’ le jats k’iino’ob ba’ale’ ti’ u ja’abil 2020.
Beyxan, ichil ba’ax a’alab tumen máax jo’olbesik Pemex, Octavio Romero Oropeza, tu winalil octubree’ ya’abchaj béeychaj báarrilesil ku túuxta’al ti’ uláak’ lu’umo’ob sáansamal, tumen náak tak 936 mil u p’éelal, le beetike’ ya’abchaj yóok’ol 3.08 por siientoil, wa ku ke’etel láayli’ ti’ le jats k’iino’ob ba’ale’ ti’ u ja’abil 2020.
P’aax
Jump’éel noj talamil ku máansik Pemexe’, leti’e’ k’áata’an beeta’an tumen máax ti’ ku maan ti’, ti’al u je’ets’el jump’éelili’ bix u yúuchul bo’ol, tumen ma’ jach t’áalkab u ye’esik bix u ja’ajatsik taak’in yaan ti’ ti’al u meyaj.
Máax jo’olbesik Consejo Coordinador Empresarial de Carmen, Alejandro Fuentes Alvarado, tu k’áataj ti’ Pemexe’ ka u sáasilkuuns ti’ mola’ayo’obe’ bix yanik bo’ol ku beetik ti’ máax ku maane’, je’el bix xan bix kéen u bo’ot u p’aax yéetel ba’ax k’aaba’inta’an beey “cadenas de producción”.
Pemexe’ ts’oo’ok u ts’áak k’ajóoltbile’, p’aax yaan ti’ tu winalil septiembre ti’ u ja’abil 2021 náaka’an tak 113 mil miyonesil dólares.
Loobilajil
Tu k’iinil 22 ti’ agoste’ yanchaj ba’al wáak’ tu pláataforma E Ku A”, ti’ u kúuchil Centro de Proceso Ku A, tu’ux úuch looobilaj ti’ waktúul máak yéetel kíim uktúuli’. Ti’ máaxo’ob kíime’, jo’otúule’ táaka’ano’ob ka’ach ti’ u mola’ayil Cotemar yéetel uláak’ ka’atúule’ ti’al Pemex.
Ichil wáak’alil úuch yéetel k’áak’ jóope’, ch’éen u meyaj 125 ch’e’eno’ob, le beetik xane’, ch’éen u beeta’al 421 mil báarriles sáansamal, le je’ela’ ku chíikbesik kex u 58 por siientoil ti’ le beyka’aj suuk u beetik Pemex, le beetike’ tu pe’ertaj 25 miyoonesil doolares sáansamal, beey tu ts’a’aj k’ajóotlbil máax jo’olbesik Pemex, Octavio Romero Oropeza.
Ti’ jump’éel k’a’aytajil tsikbal tu ts’a’aj k’ajóoltbil le 30 ti’ agosto máaniko’, Pemexe’ tu ya’alaj béeychaj u ch’a’ajoltik u beetik 421 miyoonesil báarriles, yéetel k’a’al le 125 ch’e’eno’obo’.
Ma’ili’ úuchik le loobilaja’, tu winalil julioe’, u plataforma Ku Charlye’, póot u beel gaas yaan tu taamil ja’, ka’aj úuch ba’ax k’aaba’inta’an beey “ojo de fuego”, tu’ux ma’ yanchaj mix máak ti’ úuch loobilaji’.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
