de

del

Chíimpolta’ab Reserva Ciénagas Reserva Ciénagas y Manglares de la Costa Norte de Yucatán beey Ramsar kúuchil

Reserva Ciénagas y Manglares de la Costa Norte de Yucatán, reconocida como sitio Ramsar
Foto: Enrique Osorno

Jo’oljeak 2 ti’ febreroe’, úuchik u máan Día Mundial de los Humedales, u múuch’kabil meyaj Comisión Nacional de Áreas Naturales Protegidas (Conanp) tu k’ubaj u chíimpolalil Ramsar ti’ Reserva Ciénagas y Manglares de la Costa Norte de Yucatán (CYMCNY). 

Le k’áax kaláanta’ana’ ku p’isik maanal 54 mil ektaareas, tu’ux ku yantal “u tajan ya’abil” utsil ti’al kuxtal ku yantal te’elo’. Kúuchilo’ob je’el bix le je’elo’ ku kaláanta’al tumen ku yila’alo’ob beey u k’u’ kuxtal yaan, leti’e’ tu’ux suuk u síijil ba’alche’ yéetel che’ob.  

U lu’umil Méxicoe’ ti’ yaan tu ka’a kúuchil, ichil u tsoolil noj lu’umo’ob tu’ux asab ya’ab k’áaxo’ob chíimpolta’anob yéetel RAMSAR, tumen ts’o’ok u yantal 142 u p’éelal, tu’ux ku múuch’ul, tu túulisil le k’áaxo’obo’, 8,657,057 ektaareas. 

 

También te puede interesar: Reserva Ciénagas y Manglares de la Costa Norte de Yucatán, reconocida como sitio Ramsar

 

Humberto Adán Peña Fuentes, meyajnáal ti’ u mola’ayil Conanp leti’e’ máax k’ub chíimpolal ti’ máax jo’olbesik Secretaría de Desarrollo Sustentable (SDS) ti’ u péetlu’umil Yucatán, Sayda Rodríguez Gómez, tu súutukil úuchik u múuch’ulo’ob tu k’áak’náabil Progreso. 

Peña Fuentes tu tsolaje’, ichil le k’áaxo’ob je’elo’ ti’ yaan áak’alo’ob, yéetel le ku páajtal u ya’abtal kuxtal ku síijil te’elo’, ba’ale’ beyxan jáal ja’e’ ku síijil uláak’ jejeláas u ba’alche’ilo’ob yéetel u xíiwilo’ob ja’ ku k’uchulo’ob tak k’áak’náab.  

Le beetik k’a’anan úuchik u chíimpolta’al le k’áaxa’ ti’al u kaláanta’alo’ob. Ba’ale’ ti’al u béeytale’, unaj u yáax túuxta’al Ginebra, ti’al u tsikbalta’al tumen máaxo’ob jets’ik Ramsar. 

K’áax chíimpolta’abe’ leti’ le yano’ob ichil u méek’tankaajilo’ob Hunucmá, Ucú, Progreso, Ixil, Motul, Dzemul, Telchac, Sinanché, Yobaín, Dzidzantún yéetel Dzilam de Bravo; ts’o’okili’ u yáax je’ets’el beey Reserva Ecológica Estatal, tu k’iinil 19 ti’ marzo ti’ u ja’abil 2010, tumen jach k’a’anan ti’al u yutsil yantal kuxtal.

Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan