Tu lu’umil Méxicoe’, suukchaj u k’a’abéetkunsa’al juub tumen úuchben kaajo’ob. Chak juube’, ku yila’al ti’ xotob, ts’ipi’it k’ab, nu’ukul paax, ichil uláak’ ba’alo’ob.
Chak juube’ xíiw ku jaantik, ku kajtal ichil ja’ yaan tak 50 meetros u taamil wa tak tu’ux ku jéets’el saam. Ku yila’al tu xamanil lu’ume’, Cayos de Florida, Bahamas yéetel Bermudas; Noojole’: u jáal ja’ilo’ob tu xamanil Brasil. Tu lu’umil Méxicoe’, ku yila’al tu Petenil Yucatán, beyxan arrecifes de Alacranes, Banco Chinchorro, Cozumel, Mujeres, Contoy yéetel Kaanpech.
U sóol paache’ ku k’uchul u p’is tak 30 cms, yéetel kéen nojochajake’ ku aaltal tak 3 kiilos. Yéetel kéen e’elnak u x ch’uupulile’ ku ts’áak kex 300 mjil u p’éel je’, ba’ale’ ti’ le beyka’ajo’ chéen u 1 porcentoil ku béeytal u xuultal.
También te puede interesar: Caracol rosa, en peligro por la pesca ilegal
Le ba’alche’a’, k’a’anan ti’al aj chuk kayo’ob, ba’ale’ beyxan ti’al kuxtal ku yantal ich ja’, tumen u yo’och kayo’ob, áako’ob, me’ex kayo’ob, ichil uláak’o’ob. U kuxtale’ ku p’áatal sajbe’entsil tumen k’áak’náabe’ táan u bin u k’askúunta’al.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
