de

del

Foto: Ayuntamiento de Mérida

Kex yéetel meyajo’ob táan u beeta’al ti’al u ts’aatáanta’al maayat’aane’, ti’ lajun ja’abo’obe’, tu péetlu’umil Yucatáne’, ts’o’ok u p’áatal mina’an 25 mil u túul máaxo’ob t’anik le t’aana’. Beey úuchik u ya’alik jo’olpóop Renán Barrera Concha, úuchik u máan U K’iinil U Yáax T’aanil Wíinik tu Kuxtal, yéetel úuchik xan u máan uláak’ ja’abil yanak Instituto Municipal para el Fortalecimiento de la Cultura Maya.

Tu súutukil úuchik u múuch’ulo’ob tu k’íiwikil La Ermita, máax jo’olbesik Cultura ichil u ayuntamientoil Jo’, Irving Berlín Villafaña tu ya’alaje’, ka’aj je’ets’ tumen Unesco -tu ja’abil 1999- ka yanak u chíimpolta’al le k’iina’, úuch tumen ila’abe’ lalaj ka’ap’éel p’iisk’iine’ ku kíimil jump’éel t’aan te’e yóok’ol kaaba’.

Tu tsikbaltaj xane’, ichil le 68 u p’éel t’aano’ob ku yu’ubal tu lu’umil Méxicoe’, lajunp’éel le ku jach t’a’analo’obo’. Yáaxe’, ti’ yaan náhuatl; yáanale’ ti’ yaan maayat’aan, le beetike’, unaj u yúuchul noj meyajo’ob ti’al u kaláanta’al.

 

También te puede interesar: En 10 años se han perdido 25 mil mayahablantes en Yucatán: Barrera Concha

 

Beey túuno’, ti’ le ts’ook lajun ja’abo’obo’, máaxo’ob t’anik maaya tu petenil Yucatáne’ ts’o’ok u bin u yéemel, ma’ jach wa bix chika’anili’, ba’ale’ jaaj táan u bin u ch’éejel, le beetik k’a’anan u ts’aatáanta’al.

Beyxan tu ya’alaje’ táan u yantal múul meyaj ti’al u je’ets’el mokt’aan yéetel País Vasco, tu baantail España, tu’ux ts’o’ok u béeytal u yantal u muuk’il kaaj ti’al u chíimpolta’al u náajalil, u tuukulil yéetel u t’aanil.

“Ba’ax béeykunsa’ab tumen País Vascoe’ no’oja’an k ti’al, tumen k ilik bix úuchik u béeytal u ch’a’ak u muuk’ le kaajo’, yéetel bix úuchik u péektsilta’al le máasewal t’aano’”, tu ya’alaj.

Jo’olpóop Barrera Conchae’ tu yaj óoltaj u p’íittal le beyka’aj maaya ku k’a’abéetkunsa’al tumen kaaj. Ba’ale’, ichil 2010 tak 2020e’, éem 10 por siientoil máaxo’ob t’anik. Ka’ache’ yaan 544 mil u túul máax t’anik, ba’ale’ walkila’ chéen 519 mil.

Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan