Ichil talamilo’ob yaan ti’al u ts’aatáanta’al máasewal t’aano’ob yaan tu péetlu’umil Kaanpeche’, leti’e’ ku yila’al tumen mina’an máaxo’ob beetik sutt’aan yéetel k’ext’aan. Máax jo’olbesik u jatsmeyajil asuntos indígenas, ichil u mola’ayil Secretaría de Bienestar e Inclusión, Gaspar Cahuich Ramírez, tu tsikbaltaje’ jach talam yanik t’aano’ob te’elo’, tumen ma’ táan u péektsila’alob, mix xan yaan nu’ukbesajo’ob ti’al u mu’uk’ankúusa’al maayat’aan.
Jmeyaje’ tu ya’alaje’ yaan talamilo’ob ichil paalal ku líik’il te’e k’iino’oba’, tumen ma’ táan u taaktal u ka’anal le t’aan tumeno’obo’, mix xan tumen táankelemo’ob, tumen ya’ab ti’ leti’obe’ ku p’a’astalo’ob wa ku t’uchubta’alo’ob kéen u beeto’ob.
Beyxan tu ya’alaje’, te’e péetlu’umo’ yaan 330 u p’éel máasewal kaajo’ob, ba’ale’ chéen ti’ 50 yaan najilo’ob xook tu’ux ku ts’a’abal xook ich ka’ap’éel t’aan, káastelan-maaya, tumen kéen k’uchuk le paalalo’obo’ ich maaya u t’aano’ob, ba’ale’ ku láaj beeta’al ich káastelan t’aan.
También te puede interesar: Grave la pérdida de Lenguas maternas en Campeche: experto
Te’e péetlu’um xano’ yaan 294 najilo’ob xook tu méek’tankaajilo’ob Tenabo, Hecelchakán, Calkiní, Hopelchén, Calakmul, Candelaria yéetel Champotón, ba’ale’ ma’ jeets’el najmal u yúuchul kaambal ich maayai’, ba’ale’ wa ku ka’ansal maayae’, ku beeta’al chéen tumen leti’e’ ajka’ansajo’ob óotik.
“Láaj táaka’an ba’ali’. Wa ku kaláanta’al miatsile’, ku ts’aatáanta’al xan le t’aano’, chéen ba’axe’ unaj u ya’alal: jala’ache’ ma’ táan u meyaj tu yóok’lal ka’achili’; walkila’ táan k-ilik tak xjala’ach Laysa Sansores San Románe’, táan u ts’áakubáaj u kanej, ti’al u k’a’abéetkunsik lalaj martes del Jaguar, yéetel je’el tu’uxak ka xi’ik”, tu tsikbaltaj.
Le beetike’, Cahuich Ramírez tu ya’alaje’, jach k’a’anan ka úuchuk meyaj te’e Seduco’, ti’al ka yanak nu’ukbesajo’ob k’a’anan u beeta’al ti’al u ts’aatáanta’al maaya miatsil te’e mola’ayobo’, tumen ka’ache’ yanchaj tak Centro de lenguas en Campeche, ba’ale’ ma’ tu ch’a’aj u muuk’il je’el bix tukulta’abo’, le beetik chéen beey úuchik u p’a’atalo’.
Ba’ax k’a’abéete’, tu ya’alaj, leti’ ka táakpajak kaaj, beyxan u jala’achilo’ob u lu’umil México, ti’al ka utsil xíimbalnak ba’al, tumen paalalo’obe’ unaj u kaniko’ob maaya, ti’ u taal kch’i’ibali’, yéetel najmal ktáan óoltik.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
